Τετάρτη 6 Ιουλίου 2011

Γ. ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ- Γιατί θα ψήφιζα «όχι»

Γιατί θα ψήφιζα «όχι»

2 εικόνες

Ετικέτες

Διαβάστε επίσης

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε, από όσο διαβάζω, ότι αν ήταν ο οριακός βουλευτής του οποίου η ψήφος θα καθόριζε την τύχη του Μεσοπρόθεσμου θα ψήφιζε ΝΑΙ, αντί για το ΟΧΙ που τώρα θα ψηφίσει συμπλέοντας με την γραμμή του κόμματός του. Όπερ μεθερμηνευόμενο, ο κ. Μητσοτάκης θα ψηφίσει στρατηγικά και όχι κατά συνείδηση.
Ο ορισμός της στρατηγικής ψήφου είναι απλός: Ψηφίζεις όχι αυτό που πιστεύεις αλλά εκείνο που νομίζεις ότι θα βοηθήσει καλύτερα στην επίτευξη του στόχου σου. Π.χ. σε μια μονοεδρική περιφέρεια το κόμμα που σε εκφράζει καλύτερα μπορεί να είναι μακράν τρίτο και, για αυτό τον λόγο, ώστε να μην εκλέξει βουλευτή το κόμμα το οποίο αντιπαθείς περισσότερο, ψηφίζεις το κόμμα που αντιπαθείς λιγότερο μεταξύ των δύο μεγαλύτερων (αντί για το κόμμα που πραγματικά σε εκφράζει).
Η στρατηγική ψήφος έχει τις χρήσεις και την λογική της. Όχι όμως στην περίπτωση του Μεσοπρόθεσμου. Σε αυτή την περίπτωση, που οι αντένες του κόσμου όλου είναι στραμμένες στην Βουλή των Ελλήνων, και το μέλλον της Ευρώπης κρίνεται από το μήνυμα που θα στείλει η Βουλή μας στο Ευρωπαϊκό κέντρο, θεωρώ πως η καλύτερη στρατηγική ψήφος είναι το να ψηφίσει κανείς εκείνο που θα ψήφιζε αν οι υπόλοιποι βουλευτές ήταν μοιρασμένοι 50-50. Οπότε η συμβουλή μου στον Κυριάκο Μητσοτάκη θα ήταν να ψηφίσει ΝΑΙ. Για τον ίδιο λόγο που εγώ θα ψήφιζα... ΟΧΙ.
Γιατί θα ψήφιζα ΟΧΙ αν η τύχη του Μεσοπρόθεσμου εξαρτάτο από την δική μου ψήφο; Σε μια τέτοια περίπτωση θα βρισκόμουν αντιμέτωπος με το σκεπτικό που κυριαρχεί στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης και αποτελεί το επιχείρημα της 'καλής κοινωνίας' (ή των very serious persons όπως τους αποκαλεί ο Paul Krugman): Η ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου αποτρέπει την στάση πληρωμών εν μέσω του Ιουλίου (καθώς μας εξασφαλίζει την 5η δόση του πρώτου Μνημονιακού δανείου) και δίνει χρόνο στην ΕΕ να βρει μια πιο μόνιμη λύση στο ελληνικό πρόβλημα χρέους, προωθώντας παράλληλα μεταρρυθμίσεις και ιδιωτικοποιήσεις που έπρεπε, έτσι κι αλλιώς, να γίνουν. Όσο για τις κατάφωρες αδικίες που εμπεριέχει, μας λένε, περιμένετε να δείτε τι κακό θα έβρισκε τους αδύνατους αν καταψηφιζόταν το Μεσοπρόθεσμο, αναγκαζόμασταν σε στάση πληρωμών, κατέρρεε ίσως το ευρώ και επιστρέφαμε σε μια πληθωριστική δραχμή χωρίς κανείς να μας δανείζει. Τώρα θα σας πω γιατί αυτό το σενάριο δεν θα με έπειθε.
Πρώτον, επειδή είμαι απόλυτα σίγουρος ότι η 5η δόση, του Ιουλίου, είναι εξασφαλισμένη ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας. Δεν είναι μόνο ότι το λένε οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες μας . Ούτε το ότι ο ίδιος ο κ. Ρεν (που σήμερα εμφανίζεται ανένδοτος) πριν από λίγες μέρες, όταν φαινόταν ότι ο έλληνας πρωθυπουργός μπορεί να μην κατάφερνε να το περάσει από την Βουλή, είχε πει ότι η ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου δεν αποτελεί προαπαιτούμενο για την 5η δόση. Υπό αυτή την έννοια, αποτελεί πλάνη το επιχείρημα ότι η ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου είναι προαπαιτούμενο για την 5η δόση. Το αντίθετο συμβαίνει: Επειδή η υπερψήφιση του Μεσοπρόθεσμου είναι εξασφαλισμένη ο κ. Ρεν (εκφράζοντας την τρόικα) την θέτει ως 'προαπαιτούμενο' για την 5η δόση! Ο λόγος που, κατ' εμέ, η 5η δόση είναι εξασφαλισμένη είναι απλός: Η ΕΕ δεν έχει προετοιμαστεί, ακόμα, για μια ελληνική στάση πληρωμών και τον αντίκτυπό τους στο διατραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης (με τον ορυμαγδό πυροδοτήσεων των CDS που θα ακολουθήσουν να αποτελεί έναν επί πλέον λόγο που η 5η δόση είναι εξασφαλισμένη).
Δεύτερον, επειδή το έχουμε ξαναδεί το έργο. Τον Μάιο του 2010, όταν κάποιοι εξ ημών προειδοποιούσαμε ότι το πρώτο μεγάλο δάνειο θα βαθύνει την Κρίση τόσο εντός των ελληνικών συνόρων όσο και εκτός, μας έλεγαν ότι σφάλουμε - ότι το δάνειο εκείνο εξασφαλίζει τον απαραίτητο χρόνο για να τακτοποιήσει η χώρα τα του οίκου της και να βρει η Ευρώπη μια λύση για το γενικότερο πρόβλημα. Στις 4 Μαΐου 2010 έγραφα εδώ στο protagon.gr τα εξής: "Το Μέγα Δώρο μας στους Ευρωπαίους εταίρους δεν είναι άλλο από το γεγονός ότι η Ελλάδα, ό,τι και να συμβεί στο Ευρωπαϊκό επίπεδο, θα έχει θυσιάσει τουλάχιστον μια γενιά στον βωμό του μηχανισμού ΔΝΤ-Ευρωζώνης (που απλώς αναβάλει την αναπόφευκτη αναδιάρθρωση του χρέους μας). Δεν θα είναι η πρώτη φορά που η κατάρρευσή μας ενδυνάμωσε την Ευρώπη. Το ίδιο συνέβη τότε που η Ρώμη εκπολιτίστηκε από την καταρρέουσα Αθήνα ή που η Άλωση της Πόλης ενδυνάμωσε την Αναγέννηση. Το μόνο που μένει πλέον να ελπίζουμε είναι η αποτυχία του μηχανισμού ΔΝΤ-Ευρωζώνης να μην αργήσει να φανεί ώστε η Ευρώπη να προχωρήσει στο επόμενο βήμα της όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Τουλάχιστον η θυσία μας να πιάσει τόπο." Η αποτυχία φάνηκε. Όλοι την έχουν νιώσει στο πετσί τους. Από την Αθήνα έως το Δουβλίνο και την Λισαβόνα. Το επιχείρημα ότι πρέπει να δώσουμε κι άλλο χρόνο στην Ευρώπη να μην προχωρήσει στο "επόμενο βήμα" αναδύει εντυπωσιακό παραλογισμό.
Τρίτον, επειδή οι ιδιωτικοποιήσεις, ακόμα και να περπατήσουν όπως ονειρεύεται η κυβέρνηση (κάτι αδύνατον), δεν θα καταφέρουν επ' ουδενί να δαμάσουν την εκρηκτικότητα του ποσοστού χρέους της χώρας. [Βλ. το παράρτημα στο οποίο παρέχεται και μία τελική απάντηση στις ενστάσεις του κ. Προκοπάκη για τις προσομοιώσεις στις οποίες βασίζω αυτό το επιχείρημα.] Αντίθετα, δεδομένων των μεγάλων αναγκών που θα προκύψουν από την προδιαγεγραμμένη αναδιάρθρωση, αποτελεί καθήκον μας να κρατήσουμε ό,τι περιουσιακά στοιχεία έχει το δημόσιο για την δύσκολη εκείνη, μελλοντική, συγκυρία.
Τέταρτον, επειδή ήδη παρατηρούμε ότι η απειλή της μη ψήφισης του Μεσοπρόθεσμου (και η παραλίγο κατάρρευση της κυβέρνησης Παπανδρέου) κινητοποίησε τους ευρωπαίους να ερευνήσουν εναλλακτικές λύσεις για το πρόβλημα της ευρωζώνης που, αν και μη ικανοποιητικές, δείχνουν μια σημαντική εγρήγορση. [Στο επόμενο Δελτίον Κρίσης, την Παρασκευή που μας έρχεται, θα εντρυφήσω σε αυτές τις υπό συζήτηση προτάσεις.] Πολύ φοβάμαι ότι αυτή η εγρήγορση θα εξατμιστεί με την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου ακριβώς όπως συνέβη μετά το πρώτο μεγάλο δάνειο, τον Μάη του 2010. Τότε η Ευρώπη επαναπαύθηκε και, κατόπιν (τον Δεκέμβριο του 2010), αφού υποσχέθηκε μια συνολική λύση-πακέτο, έσπευσε να την... ξεχάσει! Κάτι τέτοιο προδιαγράφεται και τώρα. Ένα ΝΑΙ θα οδηγήσει τους ευρωπαίους και πάλι στην αγκαλιά του Μορφέα. Αντίθετα, ένα ηχηρό ΟΧΙ της Βουλής των Ελλήνων θα υποχρέωνε τους ευρωπαίους ηγέτες μας σε ένα μαραθώνιο διαβουλεύσεων εντός του Ιουλίου που θα οδηγούσαν είτε στην διάσπαση του ευρώ σε δύο, τρία ή τέσσερα νομίσματα είτε στον ορθολογικό επανασχεδιασμό της αρχιτεκτονικής του. Είτε με τον ένα είτε με τον άλλο τρόπο, η Κρίση θα έπαιρνε τον δρόμο επίλυσής της. Αντίθετα, ένα ΝΑΙ θα οδηγήσει σε ακόμα ένα χρόνο στην διάρκεια του οποίου ανεπανόρθωτες ζημιές θα προκληθούν στην ελληνική, αλλά και στην ευρύτερη ευρωπαϊκή, οικονομία.
Εν κατακλείδι, ήρθε πράγματι η ώρα της ευθύνης. Οι βουλευτές θα έπρεπε να ψηφίσουν κατά συνείδηση, ό,τι και να τους συμβουλεύει αυτή. Η βέλτιστη στρατηγική είναι η ψήφος που θα τους επέβαλε η λογική τους στην περίπτωση που είχαν την καθοριστική ψήφο. Στην θέση τους θα ψήφιζα ΟΧΙ. Δυστυχώς αυτό που μάλλον θα συμβεί είναι το εξής: Οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ θα ψηφήσουν ΝΑΙ για τους λάθος λόγους (καθώς ελάχιστοι πιστεύουν στην ικανότητα του Μεσοπρόθεσμου να βγάλει την χώρα από την Κρίση) ενώ οι βουλευτές της ΝΔ θα ψηφήσουν κι εκείνοι ΟΧΙ για τους λάθος λόγους (καθώς γνωρίζουν ότι, όταν έρθουν στην κυβέρνηση, το κόμμα τους δεν θα αμφισβητήσει την λογική του Μνημονίου/Μεσοπρόθεσμου). Έτσι, το μεγάλο θύμα, άλλη μία φορά, θα είναι η αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος, η απώλεια του τελευταίου ψήγματος δημοκρατικής νομιμοποίησης των ασκούμενων πολιτικών (αλλά και εκείνων που προτείνει η αντιπολίτευση) και, εν τέλει, η μεγέθυνση της οικονομικής και της πολιτικής κρίσης τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ευρωζώνη.
Στις μέρες που θα ακολουθήσουν, ο κ. Παπανδρέου θα μεταβεί στις Βρυξέλλες, κομίζοντας το Μεσοπρόθεσμο ως διαπιστευτήριο, από όπου θα επιστρέψει με τα νέα παχυλά  δάνεια θριαμβευτής (όπως τον Μάιο του 2010 και τον Μάρτιο του 2011) διατρανώνοντας την περηφάνια του για την 'εξασφάλιση' δανείων που, άλλη μία φορά, θα παρουσιαστούν ως εθνικό επίτευγμα. Κατόπιν οι υψηλές θερμοκρασίες θα μας στείλουν στις παραλίες πριν επιστρέψουμε τον Σεπτέμβρη σε μια ακόμα παράταση της ευρωπαϊκής κρίσης, σε ένα ακόμα βάθεμα της ελληνικής κρίσης χρέους, σε μια ακόμα περίοδο που το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι θα υποσκάπτει όχι μόνο τον εαυτό του αλλά και την παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη. Κάποια στιγμή, το σημερινό ΟΧΙ που θα μπορούσε να πει η Βουλή, αλλά που δεν θα τολμήσει να αρθρώσει, θα αποδειχθεί μια μεγάλη, χαμένη ευκαιρία να κερδηθεί πραγματικά ο πολύτιμος χρόνος που σήμερα θα σπαταλήσει ανοήτως το υπερισχύον ΝΑΙ. Εύχομαι όταν θα συμβεί αυτό να μην είναι αργά.
Παράρτημα: Η εκρηκτικότητα του ελληνικού ποσοστού χρέους
Για καλύτερη ανάγνωση παρακαλώ επιλέξτε το διάγραμμα από τις εικόνες που συνοδεύουν το κείμενο.
Την περασμένη εβδομάδα, ο κ. Προκοπάκης επανέλαβε την κριτική του στις προσομοιώσεις (βλ. ΥΓ1 εδώ) του Παρατηρητηρίου Κρίσης του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ (του οποίου προΐσταμαι και στο οποίο συμμετέχουν οι συνάδελφοι Τάσος Πατώκος και Λευτέρης Τσερκέζης). Όπως έως τώρα, έτσι κι εδώ θα προσπεράσω τις επιθετικές αναφορές του (αν και ομολογώ ότι αγνοώ με μεγαλύτερη δυσκολία τις άδικες επιθέσεις του στο πρόσωπο των εξαιρετικών μου συνεργατών) και θα επικεντρωθώ στην ουσία του θέματος η οποία παραμένει σημαντικότατη: Το κατά πόσον έχει βάση ο ισχυρισμός της ερευνητικής μας ομάδας ότι το ποσοστό χρέους θα ακολουθήσει εκρηκτική πορεία ακόμα κι αν οι ιδιωτικοποιήσεις υπερβούν κάθε προσδοκία ως προς τα έσοδα που θα αποφέρουν στο δημόσιο. Με άλλα λόγια, από αυτή την συζήτηση κρίνεται η όλη λογική του Μεσοπρόθεσμου.
Για να μην σας κουράζω με λεπτομέρειες, στις οποίες αναφέρομαι πιο κάτω, θα πάω κατ' ευθείαν στο ψητό: Το ποσοστό χρέους του ελληνικού δημοσίου παραμένει εξ ίσου εκρηκτικό ακόμα κι αν ενστερνιστούμε όλη την κριτική του κ. Προκοπάκη. Αντίθετα, οι δικές του προβλέψεις (βλ. τις κόκκινες στήλες του διαγράμματός του, που δείχνουν το ποσοστό χρέους να σταθεροποιείται το 2018 και κατόπιν να μειώνεται) προϋποθέτουν κάτι άλλο - κάτι που παραβιάζει μία από τις πιο βασικές αρχές των προβλεπτικών μοντέλων.
Ας δούμε τις βασικές λεπτομέρειες. Ο κ. Προκοπάκης εξηγεί την διαφορά από τα δικά μας διαγράμματα (στα οποία το ποσοστό χρέους αυξάνεται συνεχώς έως το 2026 και μετέπειτα) στην βάση του τρόπου με τον οποίο υπολογίζουμε τις αποπληρωμές των παλαιότερων δανείων. Ουσιαστικά μας εγκαλεί για το ότι δεν μειώνουμε τις αποπληρωμές του δημοσίου ανάλογα με την επαναγορά των ομολόγων που θα επιτευχθεί από τα έσοδα των ιδιωτικοποιήσεων. Αυτό το επιχείρημα θα είχε ουσία αν μπορούσε να δειχθεί πως μια τέτοια μείωση αποπληρωμών (λόγω επιτυχημένης επαναγοράς) πράγματι κατάφερνε να μειώσει τις δημόσιες δαπάνες τόσο ώστε να σταθεροποιήσει το ποσοστό χρέους (και, κατόπιν, να το μειώσει). Όμως κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Κατ' αρχάς, να πούμε ότι ακόμα δεν γνωρίζουμε πιο μέρος των εσόδων από τις ιδιωτικοποιήσεις θα χρησιμοποιηθούν για αγορά παλαιών ομολόγων (με έκπτωση) από την δευτερογενή αγορά και πιο μέρος για απλή υποκατάσταση δανείων από την τρόικα. Προφανώς, όσο μικρότερο το πρώτο (και μεγαλύτερο το δεύτερο) τόσο ισχνότερη η μείωση των ετήσιων αποπληρωμών του δημοσίου που θα προκύψει από τις ιδιωτικοποιήσεις. Στο διάγραμμα που ακολουθεί έχουμε τρέξει το πρόγραμμα έτσι ώστε να ακυρώνονται οι τόκοι των παλαιών δανείων που αποπληρώνονται από τα έσοδα των ιδιωτικοποιήσεων.
Ακόμα κι έτσι, ακόμα κι αν οι ιδιωτικοποιήσεις αποφέρουν €50 δις τα επόμενα τέσσερα έτη (κάτι που αποκλείεται), ακόμα κι αν όλα τα έσοδα των ιδιωτικοποιήσεων χρησιμοποιηθούν για την (κοψοτιμής) επαναγορά χρέους (το οποίο είναι αδύνατον να επιτρέψει η Γερμανία, η οποία θέλει να ελαχιστοποιήσει τα δάνειά της προς την Ελλάδα), ακόμα κι αν οι δημόσιες δαπάνες 'αλαφρώνουν' ανάλογα με το ποσοστό του επαναγοραζόμενου χρέους, το ελληνικό δημόσιο χρέος παραμένει πιστό στην εκρηκτική του πορεία. Στο διάγραμμα που βλέπετε έχουμε υπολογίσει τα εξής σενάρια.
  • Μπλε στήλες: Η πορεία του χρέους όταν όλα τα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις εξαγοράζουν παλαιό χρέος με συντελεστή 70%.
  • Κόκκινες στήλες: Το 50% των εσόδων από τις ιδιωτικοποιήσεις εξαγοράζουν παλαιό χρέος, ενώ το υπόλοιπο 50% είναι σαν νέο δάνειο από ΕΕ/ΔΝΤ (που δεν χρειάζεται αποπληρωμή).
  • Κίτρινες στήλες: Όλα τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις χρηματοδοτούν τα ελλείμματα του δημοσίου (χωρίς επαναγορά χρέους).

Η εικόνα που προκύπτει δεν χρειάζεται περαιτέρω σχολιασμό: Το χρέος εκτινάσσεται υπό όλες αυτές τις υποθέσεις.

Κλείνω με το ερώτημα: Δεδομένου ότι η επαναγορά χρέους από τα έσοδα των ιδιωτικοποιήσεων δεν εξηγεί την σταθεροποίηση του ποσοστού χρέους το 2018 που δίνει η προσομοίωση του κ. Προκοπάκη, πως προκύπτει στο διάγραμμά του; Καθώς ο κ. Προκοπάκης δεν έχει κοινοποιήσει την προσομοίωσή του (αντίθετα με την δική μας προσομοίωση που την έχουμε παράσχει σε όποιον θέλει να την χρησιμοποιήσει, βλ. εδώ, και της οποίας τις εξισώσεις τις έχουμε καταθέσει δημοσίως), δεν μπορούμε να απαντήσουμε με σιγουριά. Αυτό που όμως διαφαίνεται είναι ότι οι προβλέψεις του είναι αδυνατόν να προκύψουν παρά μόνο αν υποθέτει σημαντικό πρωτογενές πλεόνασμα μετά το 2015. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε το συγκεκριμένο μοντέλο υποθέτει (αντί να υπολογίζει) το... ζητούμενο. Βλέπετε, η δική μας προσομοίωση, στην βάση υποθέσεων του χρήστη (που μπορεί να είστε κι εσείς αν θέλετε) για μια σειρά από μεταβλητές (επιτόκια, ρυθμό μεγέθυνσης κλπ) υπολογίζει το έλλειμμα και το ποσοστό χρέους, αντί να το λαμβάνει ως δεδομένο. Διαφορετικά, αν εισάγαμε το μέγεθος του ελλείμματος σαν να το ξέραμε εκ των προτέρων τότε ποιος ο λόγος να ασχοληθούμε με προσομοιώσεις; Θα μπορούσαμε κάλλιστα να πούμε: Έστω ότι από το 2015 το πρόβλημα του χρέους μπαίνει σε διαδικασία αποκλιμάκωσης - κάτι που κάνει η κυβέρνηση στην βάση του "έτσι θα γίνει επειδή έτσι θέλουμε να γίνει."
ΥΓ. Αυτή είναι η τελευταία φορά που ασχολούμαι με τον κ. Προκοπάκη. Όχι επειδή δεν έχει σημασία η συζήτηση αλλά επειδή στην ακαδημαϊκή κοινότητα οι συμμετέχοντες έχουν υποχρέωση να βρίσκονται, να ανταλλάσσουν απόψεις, να παρουσιάζουν εκ του σύνεγγυς ο ένας την δουλειά του στον άλλο και, τέλος, αφού διαμορφωθούν οι τελικές απόψεις να κοινοποιούνται τα κοινά σημεία και οι όποιες μεταξύ τους διαφωνίες μετά από κρίση τρίτων (ανεξάρτητων) συναδέλφων. Δις προσκάλεσα τον κ. Προκοπάκη σε έναν τέτοιον εκ του σύνεγγυς διάλογο με την ερευνητική μας ομάδα. Δις προτίμησε να αγνοήσει την πρόσκληση αυτή. Με την σειρά μου, όσο αρνείται να επιστρέψει στην ακαδημαϊκή πρακτική, θα απέχω από περαιτέρω σχόλια. 
Ψηφοφορία

Θα ψηφίζατε το μεσοπρόθεσμο;

ένα άρθρο των πρωταγωνιστών
Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε
Γ. ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ- Ένα New Deal για την Ευρώπη









Ένα New Deal για την Ευρώπη

1 εικόνα

Ετικέτες

Διακήρυξη Έξι Ευρωπαίων Ηγετών για την Ευρωπαϊκή Κρίση και την Αναδόμηση της Ευρωζώνης: Παράλληλη δημοσίευση των Financial TimesDer Spiegel και protagon.gr
Πριν οκτώ μήνες, στις 18 Νοεμβρίου 2010, μαζί με τον Stuart Holland, παρουσιάσαμε στο protagon.gr ένα σκεπτικό-πρότασηγια την Κρίση της ευρωζώνης. Για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσα από θεσμικές παρεμβάσεις εξορθολογισμού της. Μερικούς μήνες μετά, στις 11 Μαρτίου 2011, η πρόταση εκείνη επαναδιατυπώθηκε και πάλι από την ιστοσελίδα του protagon.gr (βλ. εδώ για την εξέλιξή της στα αγγλικά). Από τότε οι βασικοί άξονες της πρότασης, έχουν υιοθετηθεί από συνδικάτα (την Ευρωπαϊκή Ένωση Εργατικών Συνδικάτων, το Scotland Unite κ.α.), ινστιτούτα (π.χ. το Levy Institute της Νέας Υόρκης), και οργανισμούς (π.χ. την τράπεζα UBS) στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Τις τελευταίες εβδομάδες, και πάλι από κοινού με τον  Stuart Holland, συγγράψαμε μια Διακήρυξη που παραθέτει, υπό μορφή περίληψης, τα βασικά σημεία της πρότασης αυτής. Σκοπός μας ήταν η συγκομιδή υπογραφών από ευρωπαίους ηγέτες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην δόμηση της ευρωζώνης. Ηγέτες οι οποίοι μοιράζονται τις ανησυχίες μας και ενστερνίζονται την ουσία της πρότασης μας για τις θεσμικές αλλαγές που θα ωθούσαν την ευρωζώνη εκτός Κρίσης.
Σήμερα, η Διακήρυξη αυτή δημοσιεύεται, υπογεγραμμένη από έξι σημαντικούς ευρωπαίους, ταυτόχρονα στους Financial Times, στο Der Spiegel και, εδώ που πρωτοείδε το φως της δημοσιότητας, στο protagon.gr (αφού άλλωστε εδώ πρωτοείδε το φως της δημοσιότητας). Την παραθέτω αυτούσια και άνευ σχολίων:
Ένα νέο New Deal για την Ευρώπη
Διακήρυξη υπογεγραμμένη από τους:
Τζουλιάνο Αμάτο (τ. Πρωθυπουργός της Ιταλίας)
Γκι Βερχόφσταντ (τ. Πρωθυπουργός του Βελγίου, νυν ηγέτης της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών στο Ευρωκοινοβούλιο)
Μισέλ Ροκάρ (τ. Πρωθυπουργός της Γαλλίας)
Μάριο Σοάρες (τ. Πρωθυπουργός και Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Πορτογαλίας)
Ενρίκε Μπαρόν (τ. ηγέτης της Σοσιαλιστικής Ομάδας και πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου)
Γιάτσεκ Σαριούζ Βόλσκι (Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, τ. Αντιπρόεδρος της Ευρωβουλής, και Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωβουλής)
Η Ευρώπη χάνει τον πόλεμο μεταξύ των εκλεγμένων κυβερνήσεων των κρατών-μελών που την απαρτίζουν και των οίκων αξιολόγησης που δεν λογοδοτούν παρά στον εαυτό τους. Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να κυβερνήσουν αλλά οι οίκοι αξιολόγησης διατηρούν την εξουσία. Οι πολίτες το γνωρίζουν αυτό και, για αυτό, σε κάποια Ευρωπαϊκά κράτη δυστροπούν στην ιδέα παροχής οικονομικής βοήθειας σε άλλα κράτη.
Ωστόσο, ορισμένες από αυτές τις χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, ωφελήθηκαν τα μέγιστα από ένα ευρώ φθηνότερο και πιο ανταγωνιστικό από ό,τι θα ήταν σε μια ευρωζώνη αποτελούμενη από λιγότερα (και πλουσιότερα) κράτη-μέλη. Παράλληλα, η χρεοκοπία των πιο ευάλωτων σε χρέη κρατών θα έπληττε τις τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία της Κεντρικής Ευρώπης, κάτι που σημαίνει ότι τα συμφέροντα του 'βορρά' είναι απόλυτα συνυφασμένα με εκείνα του 'νότου'. Κανείς δεν είναι στο απυρόβλητο.
Ως προς την απάντηση σε αυτή την πολύπλοκη Κρίση, η απάντηση δεν μπορεί να είναι «λιγότερη» Ευρώπη αλλά «περισσότερη». Ο Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ και ο Τζούλιο Τρεμόντι πρότειναν (όπως και άλλοι) την μετατροπή μέρους των εθνικών χρεών σε κοινό χρέος μέσω της έκδοσης ευρωομολόγων, μια κίνηση που θα σταματούσε την παρούσα κρίση χρέους. Συμφωνούμε.
Η απόφαση για μια τέτοια μετατροπή δεν χρειάζεται να είναι ομόφωνη. Μπορεί να επιτευχθεί στην βάση της εθελοντικής συμμετοχής κρατών-μελών εφόσον η πλειοψηφία (των κρατών-μελών) την προτείνει, όπως ακριβώς συνέβη και με τη δημιουργία του ίδιου του ευρώ. Οι κυβερνήσεις που επιθυμούν να διατηρήσουν τα δικά τους ομόλογα, όπως πιθανώς η Γερμανία, μπορούν να το κάνουν.
Συμφωνούμε επίσης με την πρόταση Γιουνκέρ-Τρεμόντι στο σκέλος που προβλέπει ότι τα ευρωομόλογα θα μπορούν να διακινούνται διεθνώς και να προσελκύουν πλεονάσματα από κρατικά αποθεματικά ταμεία (sovereign wealth funds) και από τις αναδυόμενες οικονομίες, των οποίων οι κυβερνήσεις προτείνουν ένα πιο πλουραλιστικό διεθνές νομισματικό σύστημα. Τα κονδύλια που θα προσελκύσουν τα ευρωομόλογα θα αποτελούν οικονομικές εισροές στην ΕΕ συνολικά και όχι οικονομική βοήθεια μεταξύ των κρατών - μελών.
Εξάλλου προτείνουμε το μέρος των εθνικών χρεών που θα μεταφερθεί στην ΕΕ να αποσυρθεί από την αγορά ομολόγων. Απλά, τα ομόλογα αυτά θα εξυπηρετούνται από την ΕΕ, από τα κονδύλια που θα ελκύσουν τα (ελευθέρως διακινούμενα στις αγορές) ευρωομόλογα, χωρίς όμως να αγοράζονται και να πωλούνται στις αγορές. Από τη στιγμή που δεν θα αγοράζονται ούτε και θα πωλούνται, δεν θα αφορούν πλέον τους οίκους αξιολόγησης. Το επιτόκιο αποπληρωμής από τα κράτη-μέλη προς την ΕΕ αυτού του μεταφερθέντος χρέους θα μπορούσε να αποφασιστεί σε μια σταθερή βάση από τους υπουργούς οικονομικών του Eurogroup. Έτσι, θα θωρακιστεί από τους κερδοσκόπους και οι κυβερνήσεις θα επανακτήσουν τον έλεγχο μεγάλου μέρους του χρέους από τους οίκους αξιολόγησης.
Προτείνουμε επίσης να διδαχθούμε από το New Deal των ΗΠΑ τη δεκαετία του 30, το οποίο ενέπνευσε την πρόταση του Ζακ Ντελόρ το 1993 να υποστηριχθεί το κοινό νόμισμα με κοινά ευρωομόλογα.
Η κυβέρνηση Ρούσβελτ δεν ζήτησε να δανειοδοτήσουν (ή να εγγυηθούν δάνεια) πλεονασματικές πολιτείες όπως η Καλιφόρνια τις ελλειμματικές πολιτείες. Ούτε και απαιτούσε οικονομική βοήθεια από αυτές, ή την εξαγορά από εκείνες των χρεών άλλων πολιτειών ή της Ένωσης. Ακριβώς έτσι δεν υπάρχει κανένας λόγος η Ευρωπαϊκή Ένωση να ζητά την αγορά χρέους των κρατών-μελών ή την δανειοδότησή τους όταν δύναται να εκδώσει δικά της ευρωομόλογα τώρα.
Τα ομόλογα των ΗΠΑ χρηματοδοτούν την ομοσπονδιακή οικονομική πολιτική. Η Ευρώπη δεν διαθέτει τέτοια πολιτική. Όμως τα κράτη-μέλη, των οποίων τμήμα του εθνικού χρέους προτείνουμε να μετατραπεί σε κοινό χρέος μέσω της έκδοσης ευρωομόλογων, θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν το υπόλοιπο χρέος τους μέσω των εσόδων από εθνική φορολογία και χωρίς οικονομική βοήθεια από άλλους.
Η Ευρώπη έχει επίσης ένα πλεονέκτημα που παραβλέπεται. Πολλά, αν όχι τα περισσότερα, κράτη-μέλη πνίγονται στα χρέη μετά τη διάσωση των τραπεζών. Όμως η ίδια η ΕΕ ουσιαστικά δεν έχει χρέος. Ακόμα και μετά την αγορά εθνικών ομολόγων από την ΕΚΤ στην δευτερογενή αγορά, από τον περασμένο Μάιο έως τώρα, το κοινό χρέος της Ένωσης είναι λιγότερο από 1% του ΑΕΠ.
Πρόκειται για λιγότερο από το ένα δέκατο του επιπέδου χρέους στο οποίο οι ΗΠΑ εξέδωσαν ομόλογα για να χρηματοδοτήσουν το New Deal, του οποίου η επιτυχία τους έδωσε την εμπιστοσύνη να χρηματοδοτήσουν το Σχέδιο Marshall το οποίο επανεκκίνησε την Ευρώπη μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και από το οποίο η Γερμανία ήταν αυτή που επωφελήθηκε περισσότερο από όλα τα κράτη.
Η έκδοση ευρωομολόγων, επί πλέον, δεν απαιτεί τη σύσταση κάποιου καινούργιου θεσμού. Ένα καλά προστατευμένο ομόλογο μπορεί να το διαχειριστεί ακόμα και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Εκδόσεις ομολόγων για την ανάπτυξη μπορούν να γίνουν από αυτό το Ταμείο ή από το γκρουπ στο οποίο ανήκει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή από την ίδια την ΕΚΤ. Μπορούν επίσης να εξυπηρετηθούν από έσοδα συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, όπως συμβαίνει με τα ομόλογα της ίδιας της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι ο εγγυητής της νομισματικής σταθερότητας, αλλά η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων είναι εγγυητής της ευρωπαϊκής ανάπτυξης. Η δυνατότητά της να χρηματοδοτεί επενδυτικά προγράμματα ήδη είναι διπλάσια από αυτή της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων εκδίδει τα δικά της ομόλογα εδώ και 50 χρόνια δίχως εθνικές εγγυήσεις ή οικονομική βοήθεια. Κανένα από τα ισχυρά κράτη-μέλη της ευρωζώνης δεν υπολογίζει σε δανεισμό στο εθνικό του χρέος.
Η έκδοση ομολόγων διαφέρει ριζικά από το τύπωμα χρήματος και δεν σχετίζεται με την διαχείριση των κρατικών ελλειμμάτων. Έκδοση ομολόγων από την ΕΕ θα σήμαινε εισροή κεφαλαίων για χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής ανάνηψης και όχι λιτότητα ή πληθωριστικές τάσεις. Ζητάμε επειγόντως την αναγνώριση αυτής της διαπίστωσης από το Ecofin και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ώστε να εξασφαλιστεί η ευρωζώνη και να επιτευχθεί οικονομική και κοινωνική συνοχή στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού New Deal τώρα.
ένα άρθρο των πρωταγωνιστών