Σάββατο 26 Νοεμβρίου 2011

Οικονομική επιστήμη της Ελλάδας στην πρωτοπορία


1. Γιατί η Γερμανία δυσκολεύτηκε να δανειστεί;
Το γεγονός της εβδομάδας ήταν η αποτυχία της πρόσφατης δημοπρασίας Γερμανικών ομολόγων. Η Κρίση έφτασε στα πρόθυρα του πιο σκληρού μέρους του σκληρού πυρήνα της ευρωζώνης, όπως ήταν αναμενόμενο σε όποιον (πλην ευρωπαίων ηγετών) είχε μάτια και έβλεπε. Τι ακριβώς συνέβη; Έχασε η κραταιά Γερμανία την αξιοπιστία της; Όχι βέβαια. Απλά, οι επενδυτές (ιδίως οι εξ Ασίας) άρχισαν να λαμβάνουν πολύ σοβαρά την πιθανότητα να μην υπάρχει ευρώ σε πέντε χρόνια, όταν δηλαδή θα λήξουν τα Γερμανικά ομόλογα που δεν βρήκαν ικανό αριθμό αγοραστών πριν μερικές μέρες.
Η διαφορά μεταξύ των προβλημάτων χρηματοδότησης του Ιταλικού χρέους από αυτή της αποτυχημένης δημοπρασίας Γερμανικών ομολόγων είναι μεγάλη. Η Ιταλία σήμερα βρίσκεται στο σημείο που βρισκόταν η Ελλάδα στις αρχές του 2010: Οι επενδυτές δεν θέλουν να της δανείσουν γιατί την θεωρούν χρεοκοπημένη – ανίκανη να εξυπηρετήσει το χρέος της από τα δημόσια έσοδά της δεδομένης της μείωσης του ρυθμού αύξησης του εθνικού εισοδήματος. Με άλλα λόγια, οι έχοντες χρήμα για αγορές ομολόγων αμφισβητούν ότι η Ιταλία θα παραγάγει αρκετό εισόδημα στο μέλλον για να αποπληρώνει κανονικά το μεγάλο της χρέος. Τέτοιο πρόβλημα η Γερμανία, τουλάχιστον για τώρα, δεν αντιμετωπίζει.
Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημα της Γερμανίας; Είναι το εξής απλό: Οι αγοραστές ομολόγων δεν ενθουσιάζονται με την ιδέα να δανείσουν στην Γερμανία σε… ευρώ. Γιατί; Επειδή φοβούνται αυτό που λέμε εδώ και πολλούς μήνες από αυτές τις σελίδες: όταν η Κρίση περάσει ένα σημείο μη επιστροφής, η Γερμανία θα αποδράσει εκείνη από το ευρώ δημιουργώντας ξανά το μάρκο, πολύ πιθανόν εντάσσοντας σε αυτό έναν μεγάλο ‘ζωτικό χώρο’ ανατολικά του Ρήνου αποτελούμενο από τις Αυστρία, Ολλανδία, Πολωνία, Φινλανδία, Τσεχία, Σλοβακία, ίσως και την Εσθονία – χώρες με άλλα λόγια των οποίων οι βιομηχανίες αποτελούν ήδη αναπόσπαστο μέρος του ευρύτερου Γερμανικού βιομηχανικού συμπλέγματος. Και γιατί μια τέτοια προοπτική οδηγεί τους δανειστές της Γερμανίας να μην θέλουν να την δανείσουν σήμερα;
Ο λόγος είναι απλός. Απλούστατος: επειδή ξέρουν ότι μια τέτοια απόσχιση της Γερμανίας από το ευρώ θα οδηγήσει άμεσα και ραγδαία στην υποτίμηση όλων των περιουσιακών στοιχείων η αξία των οποίων έχει προσδιοριστεί σε ευρώ. Η δημιουργία το νέου μάρκου θα δημιουργήσει ένα γιγάντιο κύμα κεφαλαίων που θα εισρεύσουν στο γερμανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα καθώς ο επενδυτές θα προσδοκούν πως το νέο μάρκο θα αυξάνει λεπτό προς λεπτό την αξία του σε σχέση με τα υπόλοιπα νομίσματα, ιδίως το ευρώ. Αυτή η εισροή κεφαλαίων στην Γερμανία θα επιβεβαιώσει τις προσδοκίες τους κι έτσι θα αυξάνεται ιλιγγιωδώς η αξία του νέου μάρκου. Σε εκείνη την φάση, η γερμανική Κεντρική τράπεζα, η Bundesbank, σε συνδυασμό με το Υπουργείο Οικονομικών, θα αρχίσει να εκδίδει γερμανικά ομόλογα σε μάρκα, αντί για ευρώ. Παράλληλα, όλα τα προηγούμενα ομόλογα, που έχουν εκδοθεί σε ευρώ, θα αποπληρώνονται κανονικά, και χωρίς την παραμικρή υπόνοια κουρέματος, αλλά σε... όλο και πιο υποτιμημένα ευρώ.
Ακριβώς εδώ έγκειται λοιπόν η αγωνία των επενδυτών που τους σταμάτησε την εβδομάδα αυτή από το να αγοράσουν τα προσφερόμενα γερμανικά ομόλογα: Φοβούνται ένα de facto κούρεμα το οποίο θα προκύψει όχι επειδή  Γερμανία θα προβεί σε κούρεμα των επενδυτών αλλά επειδή η αποχώρησή της από το ευρώ θα υποτιμήσει το ευρώ τόσο που, σε όρους π.χ. δολαρίων, η αξία των γερμανικών ομολόγων που εκδίδονται σήμερα σε ευρώ θα πέσει κατακόρυφα. Εν ολίγοις, όπως σας έχω κουράσει λέγοντας εδώ και μήνες, οι επενδυτές κατανόησαν ότι το ευρώ βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο κατάρρευσης και για αυτό τον λόγο προσέχουν πολύ πριν αγοράσουν οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο πουλιέται σε τιμές που ορίζονται σε ευρώ. Έχουμε λοιπόν το παράδοξο από την μία οι επενδυτές να είναι έτοιμοι να στείλουν τα κεφάλαιά τους στις πτωχευμένες γερμανικές τράπεζες (ελπίζοντας ότι τα ευρώ που καταθέτουν εκεί σύντομα μπορεί να μετατραπούν αυτόματα σε νέα μάρκα, και άρα τα χρήματά τους να αυγατέψουν) αλλά από την άλλη δεν έχουν καμία όρεξη να δανείσουν την Γερμανία σε ευρώ...
Σημείωση: Ρωτούν πολλοί αναγνώστες πως είναι δυνατόν να έχει συμβεί αυτό που συνέβη τις προάλλες. Δηλαδή, από την μία το επιτόκιο των γερμανικών ομολόγων να είναι ιδιαίτερα χαμηλό και από την άλλη να μην υπάρχουν αρκετοί αγοραστές. Εύλογο το ερώτημα καθώς, συνήθως, όταν οι αγοραστές σπανίζουν αυξάνεται το επιτόκιο ώστε να πληθύνουν. Στην προκείμενη όμως περίπτωση, η Γερμανική κυβέρνηση και η Bundesbank, μη θέλοντας να αφήσουν το επιτόκιο να σκαρφαλώσει, ουσιαστικά απέσυραν (μέσα από μία απότομη κίνηση της Bundesbank) ένα μεγάλο μερίδιο απούλητων ομολόγων έτσι ώστε να μην αφήσουν περιθώριο μεγέθυνσης των επιτοκίων. Προφανώς η κυβέρνηση του Βερολίνου προτίμησε να μην πουλήσει όλα τα φρέσκα ομόλογά της παρά να αφήσει την τιμή τους να πέσει (κάτι που ισοδυναμεί με αύξηση των επιτοκίων που πρέπει να προσφέρουν αυτά τα ομόλογα για να πουληθούν).
2. Τα ευρωομόλογα του Baroso
Κανονικά αυτήν την εβδομάδα θα έπρεπε να γιορτάζουμε. Τα ευρωομόλογα που πρώτα ακούσατε να προτείνονται εδώ στο protagon πριν από ένα χρόνο (εδώ αρχικά, εδώ σε νεότερη μορφή και εδώ στα αγγλικά), την περασμένη Τετάρτη προτάθηκαν και επισήμως από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κι όχι μόνο προτάθηκαν γενικά και αορίστως αλλά ο κ. Baroso, στην ομιλία του, έκανε συγκεκριμένη αναφορά στο είδος ευρωομολόγων που προτείνουμε, από κοινού με τον Stuart Holland: Ευρωομόλογα έκδοσης της ΕΚΤ, τα οποία λίγο ως πολύ τα παρουσίασε, πολύ σωστά, ως την μοναδική τροχοπέδη που έχει η Ευρώπη στην διάθεσή της ώστε να ανακόψει την πορεία προς τον γκρεμό.
Γιατί όμως δεν χαίρομαι με αυτή την εξέλιξη; Να σας πω. Εδώ και ένα περίπου χρόνο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει μπει στην ναφθαλίνη. Εκεί που επί Jacques Delors η Επιτροπή λειτουργούσε ως η κυβέρνηση, ως η εκτελεστική εξουσία, της ΕΕ - εκεί που η Επιτροπή ήταν στο κέντρο λήψης των αποφάσεων της ΕΕ, από τότε που ξέσπασε η Κρίση κι άρχισαν οι δανειακές συμβάσεις με τις πτωχευμένες χώρες, πέρασαν τα Μνημόνια, και ιδρύθηκε το τοξικό EFSF, η "διαχείριση" της Κρίσης ξέφυγε από τα χέρια της Επιτροπής και πέρασε στο άτυπο αλλά ισχυρό δίπολο Μέρκελ-Σαρκοζύ, ή και Μερκοζύ χάριν συντομίας.
Εδώ και μήνες ο κ. Baroso πασχίζει να εισακούγεται, να συμμετέχει, να δίνει το παρόν σε μια ΕΕ και σε μία ευρωζώνη που τον αγνοεί επιδεικτικά. Σε αυτό το σκηνικό, η υιοθέτηση ενός σημαντικού μέρους της πρότασής μας από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με γεμίζει φόβο. Από την μία μεριά, καλό είναι που η Επιτροπή, επί τέλους, λέει και κάποια σοβαρά πράγματα. Από την άλλη όμως, το ότι τα λέει για να αποκαταστήσει την δική της παρουσία είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο. Γιατί; Επειδή διατρέχουμε τον κίνδυνο οι Μερκοζύ να απορρίψουν τις προτάσεις αυτές όχι μόνο επειδή δεν αρέσουν στην γερμανική κυβέρνηση (κάτι το δεδομένο) αλλά και για έναν άλλον λόγο: Επειδή θέλουν να μειώσουν κι άλλο την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αν το σημαντικό εργαλείο των ομολόγων έκδοσης ΕΚΤ θυσιαστεί στον βωμό ενός τέτοιου ευτελούς παιγνίου μεταξύ Μερκοζύ και Baroso είμαστε άξιοι της μοίρας μας.
3. Η τριμερής Merkel-Sarkozy-Monti
Βρέθηκαν λοιπόν οι κ.κ. Merkel, Sarkozy και Monti για να δούνε τι θα κάνουν με το εκτροχιαζόμενο τραίνο (δείτε εδώ για ένα ανατριχιαστικά σχετικό αγγλικό ποίημα που ανακάλυψα πρόσφατα σε ένα κιτρινισμένο αντίτυπο του περιοδικού Punch - κάποτε τα φύλαγα!). Και τι αποφάσισαν; Αποφάσισαν ότι πρέπει να σφίξουν τα λουριά της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Να εισαχθεί αυτοματοποιημένο σύστημα πειθάρχησης και τιμωρίας των ελλειμματικών χωρών.
Είναι προφανές ότι δεν μπορεί να σοβαρολογούν. Ας εξηγηθώ: Πάρτε την Ισπανία. Μέχρι να ξεσπάσει η Κρίση όχι μόνο είχε χρέος μικρότερο, ως ποσοστό του ΑΕΠ, σε σχέση με την Γερμανία αλλά είχε και... πλεόνασμα στον κρατικό της προϋπολογισμό. Όταν ξέσπασε η Κρίση, η οικοδομική δραστηριότητα κατέρρευσε, η γενικότερη οικονομία μπήκε σε υφεσιακή διαδρομή, τα έσοδα του δημοσίου έπεσαν και, κάποια στιγμή, οι επενδυτές δάνειζαν την Ισπανική κυβέρνηση μόνο με απαγορευτικά επιτόκια. Τι λοιπόν θα πετύχαινε ένας αυτοματοποιημένος μηχανισμός πειθάρχησης και προστίμων αν είχε εγκαθιδρυθεί προ του 2008; Πριν ξεσπάσει η Κρίση δεν θα μπορούσε να έχει ενεργοποιηθεί, καθώς η Ισπανία ήταν χώρα-υπόδειγμα. Κι αφού ξέσπασε η Κρίση, τι θα έκαναν δηλαδή; Θα έβαζαν πρόστιμο στην υπό πτώχευση χώρα; Γιατί; Για να την σπρώξουν ακόμα βαθύτερα στην πτώχευση; Κι από που θα έβρισκε το ισπανικό κράτος τα χρήματα για να αποπληρώσει το πρόστιμο; Θα τα δανειζόταν από την... Γερμανία;
Για αυτό λέω ότι, προφανώς, δεν μπορεί οι σοβαρολογούν ότι αυτό ήταν το θέμα συζήτησης των τριών ηγετών. Τα θέματα ήταν άλλα. Απλώς δεν ήθελαν να μας τα ανακοινώσουν. Επιτρέψτε μου να σας πω ποιά ήταν: Πρώτον, το πρόβλημα με τις τράπεζες των οποίων τα δικά τους ομόλογα (των τραπεζών) λήγουν σωρηδόν τους επόμενους μήνες την ώρα που αδυνατούν να επαναχρηματοδοτήσουν το χρέος τους, πτωχευμένες ούσες. Δεύτερον, το πως θα διαχειριστούν πολιτικά μια ενδεχόμενη αποδοχή των ευρωομολόγων (βλ. πιο πάνω). Τρίτον, το τρόπο με τον οποίο θα απομακρυνθούν από την ανόητη 26η Οκτωβρίου κρατώντας τα προσχήματα που απαιτούν να μην φανεί τόσο σύντομα μετά τις θριαμβολογίες για την τελευταία συμφωνία ότι επρόκειτο για μια τρύπα στο νερό.
4. Οι ΗΠΑ και η αλλαγή κλίματος στην Βρετανία (όσον αφορά την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Κρίση)
Εδώ θέλω να σας μεταφέρω δύο πρόσφατες προσωπικές εμπειρίες. Μία από τις ΗΠΑ, όπου βρισκόμουν πρόσφατα, και μία από την Βρετανία.
Στις ΗΠΑ, και συγκεκριμένα στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, διοργανώθηκε από τον James Galbraith ένα συνέδριο για την Ευρωπαϊκή Κρίση, και συγκεκριμένα γύρω από την πρότασή μας (την από κοινού με τον Stuart Holland). Οι συμμετέχοντες ήταν Αμερικανοί και ευρωπαίοι οικονομολόγοι με χρόνια συμμετοχής σε τέτοιου είδους συζητήσεις. Πρέπει να σας πω ότι ποτέ μου δεν φανταζόμουν ότι το επίπεδο της συζήτησης, αλλά και της σύμπνοιας, θα ήταν τόσο μεγάλο. Η παρουσία των Αμερικανών συναδέλφων έδωσε άλλη πνοή συνεργασίας και συνεργατικότητας σε εμάς τους ευρωπαίους. Η παγκοσμιότητα της Κρίσης φάνηκε, η ευθύνη της Ευρώπης τονίστηκε και οι λύσεις ξάφνου φάνταζαν πολύ πιο εφικτές. Το θλιβερό ήταν ότι ένα τέτοιο συνέδριο δεν έχει γίνει στην Ευρώπη. Ίσως να μην μπορεί κιόλας να γίνει καθώς η ΕΕ (και όχι η Ελλάδα όπως πολλοί λένε) αποτελεί το τελευταίο προπύργιο της Σοβιετικής Ένωσης, από την άποψη ότι η μεγάλη πλειοψηφία opinion makers δεν τολμούν να ξεφύγουν από την επίσημη γραμμή του 'κόμματος' των Μερκοζύ. Χρειαζόταν να μεταφερθούμε ένα τσούρμο ευρωπαίοι στο Τέξας για να συνδιαλεχτούμε ως σκεπτόμενοι άνθρωποι. Όποιοι θέλετε να παρακολουθήσετε, κατόπιν εορτής, το εν λόγω συνέδριο, πατήστε εδώ.
Πέραν του συνεδρίου αυτού, σας μεταφέρω συζητήσεις με επίσημους και ημιεπίσημους Αμερικανούς αξιωματούχους (από την Fed και το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών): Είναι πανικοβλημένοι από τα τερτίπια της Ευρώπης. Γνωρίζουν ότι μια κατάρρευση του ευρώ είναι και πιθανότατη (εδώ που φτάσαμε) και εν δυνάμει καταστροφική για την παγκόσμια οικονομία. Εκφράστηκαν με ενθουσιασμό για τις λύσεις που συζητάμε εδώ στο protagon για μήνες και δήλωσαν ότι προσπαθούν να πιέσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ και όποιον ευρωπαίο τους ακούει προς αυτή την κατεύθυνση. Όσον αφορά την Ελλάδα, ένιωσα ότι όλοι τους (ακόμα και οι άνθρωποι των αγορών) κρίνουν πλέον ότι η τιμωρία της Ελλάδας έχει φτάσει τα όρια του σαδισμού. Εξέφρασαν μάλιστα την χωρίς όρια συμπάθειά τους για τον χειμαζόμενο ελληνικό λαό τον οποίον θεωρούν θύμα της ανικανότητας της ΕΕ να κατανοήσει την ουσία της Κρίσης. Κάποιος μάλιστα υψηλότητα ιστάμενος μου είπε: "Αν θελήσετε να φύγετε από το ευρώ, θεωρώ ότι οι ΗΠΑ θα σας βοηθήσουν με πρακτικά μέσα - π.χ. εγγυήσεις swaps από την Fed μεταξύ δολαρίων και νέων δραχμών. Δεν θέλω να διαλυθεί το ευρώ, κάτι που όπως λες θα γίνει αν φύγει η Ελλάδα, αλλά αυτό που συμβαίνει στους Έλληνες δεν το αξίζετε ό,τι παρασπονδίες και να είχατε κάνει στο παρελθόν ως χώρα."
Κλείνω με μια ακόμα πιο πρόσφατη εμπειρία. Κάθε χρόνο, στο Λονδίνο, βραβεύονται οι καλύτεροι Βρετανοί δημοσιογράφοι από τους ξένους συναδέλφους τους. Κάτι σαν τα Όσκαρ της Βρετανικής Δημοσιογραφίας. Στο πλαίσιο αυτής της εορταστικής εκδήλωσης  (το Foreign Press Association 2011 Awards Night) οι διοργανωτές κάλεσαν δύο κεντρικούς ομιλητές οι οποίοι μίλησαν πριν αρχίσουν οι απονομές των βραβείων: Έναν γερμανό χρηματιστή και... τον υποφαινόμενο. Το μόνο που θα σας πω είναι ότι το κοινό, που απαρτιζόταν από τους καλύτερους Βρετανούς δημοσιογράφους εφημερίδων, τηλεόρασης, ραδιοφώνου και διαδικτύου, ήταν έτοιμο (όπως και στις ΗΠΑ) να αγκαλιάσουν την ελληνική οπτική, και αντίθετα, φάνηκαν να μην ανέχονται την γερμανική θέση του στυλ "αν θέλουν τα λεφτά μας πρέπει να κάνουν ό,τι τους λέμε". Το λέω αυτό επειδή έως πρόσφατα το κλίμα για την Ελλάδα και τους έλληνες στην Βρετανία (και δη σε δημοσιογραφικούς κύκλους) ήταν αποκαρδιωτικό. Η μεταφορά της Κρίσης στην καρδιά, στον πυρήνα της ΕΕ και της παγκόσμιας οικονομίας, άλλαξε το κλίμα. Κάτι είναι και αυτό. (Αν θέλετε να δείτε τι τους είπα,πατήστε εδώ. Είχα σκεφτεί να το μεταφράσω στα ελληνικά αλλά συνειδητοποίησα ότι, δυστυχώς, δεν μεταφράζεται.


ΠΗΓΗ http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=10506

Τρίτη 15 Νοεμβρίου 2011

Γ. Βαρουφάκης- Ο αστόχαστος στόχος της νέας κυβέρνησης


Η νέα κυβέρνηση συστάθηκε με έναν και μόνο έναν σκοπό: την επιβεβαίωση της Συμφωνίας των Βρυξελλών (της 26ης Οκτωβρίου) από μία ευρεία πλειοψηφία του ελληνικού λαού (ή τουλάχιστον των πολιτικών δυνάμεων που τον εκπροσωπούν) και την εφαρμογή μιας δέσμης μέτρων που αυτή η Συμφωνία απαιτεί από την ελληνική κυβέρνηση. Αυτό δεν αποτελεί ερμηνεία δική μου αλλά προγραμματικό στόχο της νέας κυβέρνησης και απαίτηση των ευρωπαίων εταίρων μας (σύμφωνα με τα δικά τους λεγόμενα).
Δεν υπάρχουν ελληνίδες, έλληνες, ακόμα και απλοί φιλέλληνες που να μην εύχονται στην νέα κυβέρνηση να σταματήσει τον εκτροχιασμό της χώρας και να συνεισφέρει στην συγκράτηση της αντίστοιχης κατάρρευσης της ευρωζώνης. Πέραν βέβαια των ευχών, είναι φυσιολογικό όλοι μας να αγωνιούμε για το μέλλον. Κάπου εδώ όμως οι αγωνίες μας διίστανται.
Οι περισσότεροι σχολιαστές του "σοβαρού" ελληνικού τύπου (συμπεριλαμβανομένων και των περισσότερων συνδαιτυμόνων μου εδώ στο protagon) αγωνιούν για το κατά πόσο η νέα κυβέρνηση θα καταφέρει να κάμψει τις εσωτερικές αντιστάσεις και να εφαρμόσει τα μέτρα που προβλέπονται από την Συμφωνία των Βρυξελλών. Θεωρούν δεδομένο ότι, αν το πετύχει, η κατρακύλα θα σταματήσει, η Ελλάδα μπορεί και να "σωθεί" και (στον βαθμό που κι οι υπόλοιποι ευρωπαίοι καταφέρουν να ακολουθήσουν τις επιταγές της Συμφωνίας των Βρυξελλών) να βοηθήσει το ευρώ να ανανήψει. 
Μακάρι να μοιραζόμουν αυτή την αγωνία. Μακάρι να πίστευα κι εγώ ότι, αν απλώς ανασκουμπωθούμε ως έθνος και ως άτομα και αν καταφέρουμε να  κάνουμε αυτά τα οποία ζητά από εμάς η Συμφωνία των Βρυξελλών, θα αρχίσει να τρεμοπαίζει, δειλά στην αρχή, το φως στο τέλος του τούνελ. Δεν το πιστεύω όμως. Δυστυχώς. Και δεν το πιστεύω επειδή κρίνω πως η Συμφωνία των Βρυξελλών, μαζί και με την αμέσως προηγούμενη Συμφωνία της 21ης Ιουλίου, θα καταγραφούν στην Ευρωπαϊκή ιστορία ως τα θανάσιμα αυτο-γκολ που οδήγησαν το ευρώ στην τελική ήττα.
Την επομένη της 21ης Ιουλίου, εδώ στο protagon, εν μέσω πανηγυρισμών για την νέα "διάσωση" της χώραςείχα γράψει: "... σε δύο ή τρεις μήνες η ΕΕ θα πρέπει να συνάψει μια αντίστοιχη συμφωνία για τις Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία κλπ. Αυτού του είδους τα μέτρα θα είναι τότε απαγορευτικά ακριβά (για όλες αυτές τις χώρες). Οι κερδοσκόποι το γνωρίζουν και μας την έχουν στημένη στην γωνία. Δεν θα αργήσουν να χτυπήσουν. Και τότε ίσως είναι πολύ αργά να συνειδητοποιήσουν οι ηγέτες μας το τεράστιο κόστος της άρνησης της ανάγκης για μια συστημική λύση."
Πράγματι, μερικούς μήνες αργότερα, το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου, την νύχτα που οι ηγέτες μας (με προεξάρχοντες την κα Μέρκελ, τον κ. Σαρκοζύ και τον κ. Νταλλάρα) "μαγείρευαν" την νέα Συμφωνία των Βρυξελλών, στην βάση των πληροφοριών που είχα για το περιεχόμενο της Συφωνίας, και πάλι εδώ στο protagon, έγραφα ότι επρόκειτο όχι απλά για μια ακόμα αποτυχημένη Σύνοδο Κορυφής αλλά για μία Σύνοδο που θα κατέληγε σε Συμφωνία η οποία θα αποδειχθεί "ακόμα ένα καρφί στο φέρετρο του ευρω-συστήματος". Λίγες μέρες αργότερα εξηγούσα το γιατί αυτή η συμφωνία αυτή δεν υπήρχε περίπτωση να βοηθήσει την Ιταλία, τις τράπεζες ή την Ελλάδα και, συνεπώς, θα συνεισέφερε τα μέγιστα στην κατασκευή του φέρετρου στο οποίο θα ενταφιαστεί το ευρώ και, μαζί του, η ιδέα της ευρωπαϊκής ενότητας, ολοκλήρωσης, πείτε το όπως θέλετε. Σήμερα, μόλις τώρα, ολοκλήρωσα (εδώ στην Νέα Υόρκη από όπου σας γράφω) ένα αρκετά μακροσκελές κείμενο με το οποίο εξηγώ πολύ αναλυτικότερα γιατί η Συμφωνία των Βρυξελλών, πράγματι, εντείνει την Κρίση (όπως ήδη φαίνεται από τις εξελίξεις στο μέτωπο του χρέους σημαντικών χωρών του ευρωπαϊκού πυρήνα όπως η Ιταλία, το Βέλγιο, η Γαλλία). Γιατί πρόκειται για μια Συμφωνία Δηλητηριώδη. [Το κείμενο αυτό γράφτηκε ως βάση συζήτησης που θα λάβει χώρα αύριο το απόγευμα εδώ, στην Νέα Υόρκη, σε σημαντικό δημόσιο. ομοσπονδιακό, οργανισμό. Για αυτό τον λόγο δεν έχω προλάβει να το μεταφράσω στα ελληνικά. Συγχωρέστε με παρακαλώ.]
Άλλη μια φορά τονίζω ότι εύχομαι να έχω άδικο. Να αποδειχθεί εσφαλμένη η ανάλυσή μου. Πολύ φοβάμαι όμως ότι κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί. Όπερ μεθερμηνευόμενο, φοβάμαι πως το όλο σκεπτικό, όλο το raison d' etre της νέας κυβέρνησης χτίζεται σε μια κινούμενη άμμο. Αν όντως η Συμφωνία των Βρυξελλών, όπως ισχυρίζομαι στο κείμενο αυτό, (α) εγγυάται την επ' άπειρον αναβολή κεφαλαιοποίησης των τραπεζών της ευρωζώνης όλης, (β) αφήνει την Ελλάδα εντελώς ανοχύρωτη μπροστά στην ύφεση και στο χρέος, (γ) δυναμιτίζει το χρέος της Ιταλίας και της Ισπανίας, και (δ) υπονομεύει την αξιοπιστία της ευρωζώνης με τα τερτίπια που προβλέπει όσον αφορά το EFSF, τότε ποιος ο ρόλος μιας κυβέρνησης της οποίας το Α και το Ω δεν είναι άλλο από την εφαρμογή των όρων αυτής της Συμφωνίας;
Κλείνοντας, την άποψή μου για τον κ. Παπαδήμο την έχω καταθέσει εδώ πριν από έναν χρόνο. Δεν έχει σημασία. Είμαι διατεθειμένος να δεχθώ ότι οι άνθρωποι μπορούν να ξεπεράσουν τον εαυτό τους όταν η ιστορία τους αναθέτει νέες, κρίσιμες, εθνικές αποστολές. Να κάνουν την προσωπική τους υπέρβαση. Είμαι, ακόμα, έτοιμος να ξεχάσω την πεισματώδη αντίρρηση του κ. Παπαδήμου στην (απαραίτητη από διετίας) αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους, την οποία τώρα, σε μια έξαρση της ιστορικής ειρωνείας, καλείται να διαχειριστεί από την θέση του πρωθυπουργού της χώρας. Του εύχομαι λοιπόν καλή επιτυχία. Δυστυχώς όμως η κυβέρνησή του καλείται να πετύχει στόχους που δεν είναι μόνο αδύνατον να επιτευχθούν αλλά στόχους δηλητηριώδεις τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη. Πολύ φοβάμαι ότι ο κ. Παπαδήμος παγιδεύτηκε στον τραγικό ρόλο του συντονιστή κυβερνητικής προσπάθειας που στοχεύει στο να εφαρμοστεί μια ευρωπαϊκή Συμφωνία η οποία έχει καταργηθεί ήδη στην πράξη και η οποία υπονομεύει το ευρω. (*)
(*) Ακριβώς όπως η Συμφωνία της 21ης Ιουλίου καταργήθηκε λίγες μέρες μετά την θριαμβευτική υπογραφή της.
ένα άρθρο των πρωταγωνιστών

Σάββατο 5 Νοεμβρίου 2011

Βαρουφάκης, Γ.- Ένα Όχι υπέρ της Ευρώπης


Σκίτσο: Ανδρέας Πετρουλάκης
Σκίτσο: Ανδρέας Πετρουλάκης
1 εικόνα
Η κα Merkel και ο κος Sarkozy έχουν κάθε λόγο να είναι θυμωμένοι με τον κ. Παπανδρέου. Πριν μερικές μέρες προσυπέγραψε την Συμφωνία του Οκτωβρίου. Όσο εκείνοι ανακοίνωναν την (πολύ κακή για την Ευρώπη και καταδικαστική για την Ελλάδα) συμφωνία, εκείνος καθόταν ήσυχα-ήσυχα και τους άκουγε. Στο τέλος μάλιστα τους χειροκρότησε. Κι όταν ήρθε η σειρά του να μιλήσει, απευθυνόμενος στον ελληνικό λαό, υπερθεμάτισε για την εν λόγω συμφωνία. Μέρες μετά, χωρίς καμία συζήτηση μαζί τους, ήρθε η ανακοίνωση του δημοψηφίσματος το οποίο  θέτει την συμφωνία, προσωρινά τουλάχιστον, στο ψυγείο - μια συμφωνία που, υποτίθεται, έπρεπε να εφαρμοστεί άμεσα για να ανατρέψει το κακό κλίμα στις αγορές.
Οι κα Merkel και ο κος Sarkozy δεν αμφισβητούν το δικαίωμα του έλληνα πρωθυπουργού να θέσει την Συμφωνία του Οκτωβρίου σε δημοψήφισμα. Αμφισβητούν όμως το ηθικό και πολιτικό δικαίωμα κάθε ευρωπαίου ηγέτη, ιδίως δε του έλληνα πρωθυπουργού, να προβεί σε μια τέτοια κίνηση μονομερώς μετά από μια συμφωνία η οποία προέκυψε ως αποτέλεσμα δεκάδων ωρών διαβουλεύσεων. Με το δίκιο τους λένε στον κ. Παπανδρέου: Αν διαφωνούσες με την συμφωνία, γιατί την υπέγραψες; Κι αν συμφωνούσες, αλλά ήθελες να θέσεις την συμφωνία στην κρίση των συμπολιτών σου, γιατί δεν μας είχες προετοιμάσει ώστε να λάβουμε κι εμείς τα μέτρα μας μπροστά σε ένα πιθανό όχι; Πράγματι, αν κάθε ευρωπαίος ηγέτης συμπεριφερόταν όπως ο κ. Παπανδρέου, ασκώντας το (πραγματικά αναφαίρετο) δικαίωμά του ανάλογα, τότε θα εξαφανιζόταν η όποια προοπτική σύγκλισης στο πλαίσιο Συνόδων Κορυφής. (Φαντάζεστε τι θα λέγαμε για την κα Μέρκελ αν, χωρίς προειδοποίηση, έθετε σε δημοψήφισμα συμφωνία που επετεύχθη μετά από κοπιαστικές συζητήσεις και που μας ικανοποιούσε, όπως ικανοποιεί τον μέσο Γερμανό σήμερα η Συμφωνία του Οκτωβρίου;) 
Ο θυμός της κα Merkel και του κου Sarkozy είναι λοιπόν κατανοητός. Όμως, ο τρόπος που αντέδρασαν χτες κινείται μεταξύ της ηλιθιότητας και της αθλιότητας. Πώς αντέδρασαν; Απειλώντας τον ελληνικό λαό ότι ένα "όχι" στο δημοψήφισμα θα σημάνει έξοδο από το ευρώ και, συνεπώς, από την ΕΕ. Πρόκειται για ηλιθιότητα επειδή, όπως έχω πολλές φορές εξηγήσει, η έξοδος από το ευρώ έστω και μιας μόνο μικρής χώρας θα σημάνει την άμεση κατάρρευση του κοινού νομίσματος. Η απειλή της κας Merkel και του κου Sarkozy θυμίζει τον πατέρα που απειλεί το παιδί του πως αν δεν φάει το φαϊ του εκείνος θα κρατήσει την αναπνοή του μέχρι να σκάσει. Μια απειλή που κανένα παιδί δεν θα πιστέψει ποτέ. Άρα, μια ηλίθια απειλή. Γιατί και άθλια; Επειδή απειλώντας τον ελληνικό λαό με αποπομπή από το ευρώ και την ΕΕ σε περίπτωση ενός 'όχι' στο δημοψήφισμα, η κα Merkel και ο κος Sarkozy εξευτελίζουν την ιδέα μιας ενωμένης, ευνομούμενης Ευρώπης.
Από πού κι ως πού η διαφωνία ενός λαού με ένα συγκεκριμένο πακέτο μέτρων για την Κρίση ταυτίζεται με εθελούσια έξοδο από τη ίδια την Ευρώπη;
Με ποιο δικαίωμα απαγορεύεται σε έναν λαό να διαφωνήσει με τις ανόητες συνταγές τους υπό την απειλή ότι η διαφωνία θα τιμωρηθεί με αποπομπή;
Πώς αποφάσισαν οι δύο ηγέτες να γράψουν, κατά το δοκούν, στα παλιά τους τα παπούτσια την Συμφωνία της Λισαβώνας η οποία ρητώς λέει πως δεν υπάρχει διαδικασία αποπομπής χώρας-μέλους της ευρωζώνης;
Την άποψη μου για την κίνηση Παπανδρέου την κατέθεσα χτες και δεν θα την επαναλάβω. Κοιτώντας μπροστά, έχουμε ένα δημοψήφισμα. Το οποίο μας ζητά να κρίνουμε, ως Έλληνες και ως Ευρωπαίοι, αν η Συμφωνία του Οκτωβρίου είναι καλή για την Ελλάδα και για την Ευρώπη. Καλούμαστε να απαντήσουμε αυτό το ερώτημα και όχι κάποιο άλλο. Να πούμε ένα ΝΑΙ ή ένα ΟΧΙ στην συγκεκριμένη συμφωνία. Μόνο σε αυτήν. Έχουμε την ιερή υποχρέωση να κλείσουμε τα αυτιά μας στην χυδαία ταύτιση του ερωτήματος αυτού με το εάν θέλουμε να παραμείνουμε στην ευρωζώνη. Και να στηλιτεύσουμε όποιον ή όποια (π.χ. την κα Merkel, τον κ. Sarkozy, τους κύκλους που εκφράζουν τον κ. Παπανδρέου και οι οποίοι πασχίζουν, σε αγαστή σύμπνοια με την κα Merkel και τον κ. Sarkozy να εκβιάσουν ένα ΝΑΙ από τον ελληνικό λαό) προσπαθήσει να μας πείσει ότι ένα ΟΧΙ αποτελεί επιλογή εξόδου από το ευρώ και την ΕΕ. Αν κάποιοι θέλουν την απάντηση του ελληνικού λαού σε αυτό το ερώτημα, ας το θέσουν σε ξεχωριστό δημοψήφισμα. Να μας ρωτήσουν δύο ανεξάρτητα ερωτήματα:
1. Θέλετε να μείνουμε στο ευρώ;
2. Συμφωνείτε στην εφαρμογή της Συμφωνίας του Οκτωβρίου;
Αν μπορούσα να απαντήσω και στα δύο ερωτήματα θα απαντούσα ΝΑΙ στο πρώτο και ΟΧΙ στο δεύτερο, καθώς θεωρώ ότι το ΟΧΙ στο δεύτερο ερώτημα αποτελεί προαπαιτούμενο για να μπορέσει η ιστορία να απαντήσει καταφατικά στο πρώτο. Επειδή για να υπάρχει και στο μέλλον ευρώ πρέπει πρώτα να διασωθεί το κοινό νόμισμα. Και επειδή για να διασωθεί το ευρώ πρέπει να καταργηθεί η Συμφωνία του Οκτωβρίου. Γιατί; Επειδή η εφαρμογή της θα επισπεύσει, αντί να σταματήσει, την κατάρρευση της ευρωζώνης.(*)
Όπως όμως φαίνεται, θα μας θέσουν μόνο το δεύτερο ερώτημα εκβιάζοντας μας με την ανυπόστατη απειλή πως ένα ΌΧΙ σε αυτό θα εκληφθεί ως ΟΧΙ στο μη ερωτηθέν πρώτο ερώτημα. Εμείς όμως δεν πρέπει να "μασήσουμε" - να μην  πέσουμε στην παγίδα. Όσοι δεν θέλουμε την έξοδο από το ευρώ πρέπει, κόντρα στους ισχυρισμούς των κκ. Merkel, Sarkozy και Παπανδρέου, να πούμε όχι στην Συμφωνία του Οκτωβρίου βοηθώντας έτσι το ευρώ και την Ενωμένη Ευρώπη να επιβιώσουν.
(*) Έχω αναλύσει επαρκώς τις καταστροφικές διατάξεις της Συμφωνίας του Οκτωβρίου στο παράρτημα στο τέλος του χτεσινού μου άρθρου. Γι' αυτό δεν θα σας ξανακουράσω επαναλαμβάνοντάς τα εδώ.

Το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη "Κρίσης λεξιλόγιο" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός.

Βαρουφάκης,Γ. -Μέγιστη αφροσύνη


Photo: ßlϋeωãvε
Photo: ßlϋeωãvε
1 εικόνα
Ποτέ δεν πρέπει να λέμε όχι από αντίδραση. Όχι λέμε μόνο (ιδίως στους ισχυρούς) όταν έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι ένα ναι θα φέρει μεγαλύτερα δεινά. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, η Ελλάδα έπρεπε να πει όχι στην 'Συμφωνία' της Οκτωβριανής Συνόδου. Επειδή ήταν μια συμφωνία δήθεν που, αν και γιορτάστηκε εντός και εκτός ως 'λύση', στην πραγματικότητα σπρώχνει το ευρώ και την Ελλάδα πιο βαθειά στο τέλμα.
Το όχι εκείνο, όπως έγραφα την ώρα που έκλεινε εκείνη η 'Συμφωνία', έπρεπε να ειπωθεί από το στόμα του πρωθυπουργού της χώρας. Στις Βρυξέλλες. Εντός της Συνόδου. Έτσι ώστε να μην υπάρξει κοινό ανακοινωθέν και οι συζητήσεις να συνεχίζονται έως ότου προκύψει μια πραγματική λύση της Κρίσης του ευρω-συστήματος. Σε ένα μήνα, σε δύο, σε όσο καιρό χρειαζόταν. Αντ' αυτού του όχι, ο πρωθυπουργός άλλη μια φορά υπερθεμάτισε για ένα πακέτο τριών ανόητων μέτρων που ζημιώνουν Ελλάδα και Ευρώπη (βλ. πιο κάτω το παράρτημα με την σχετική ανάλυση).
Με ρωτούν πολλοί: Δεν είναι καλό που, έστω και τώρα, ο πρωθυπουργός έδωσε την δυνατότητα στους πολίτες να πουν το μεγάλο όχι που εκείνος δείλιασε να πει; Απαντώ αρνητικά. Ο κ. Παπανδρέου απλώς προσέθεσε άλλο ένα σφάλμα στην ακολουθία σφαλμάτων που θα στιγματίσουν την πρωθυπουργική του πορεία. Εξηγώ: Με την επιστροφή του από τις Βρυξέλλες (ακριβώς όπως είχε κάνει τόσο τον Μάρτιο όσο και τον Ιούλιο) ο πρωθυπουργός παρουσίασε στον ελληνικό την 'Συμφωνία' που επετεύχθη ως μια καλή εξέλιξη - μια χαρμόσυνη είδηση. Ζήτησε εύσημα για την διαπραγματευτική επιτυχία του ιδίου και του επιτελείου του. Διατυμπάνισε ότι η Ελλάδα μπορεί να ανασαίνει πλέον ευκολότερα, καθώς απεμπόλησε ένα σημαντικό μέρος του δημόσιου χρέους. Λίγο-πολύ, είπε ό,τι είχε πει και την 25η του περασμένου Μαρτίου, τότε που κατά την επιστροφή του από την Εσπερία δήλωνε: "Η Ευρώπη έπραξε το καθήκον της. Τώρα εμείς μπορούμε να κάνουμε αυτό που πρέπει για την χώρα." Τα ίδια που είχε πει και μετά την 21η Ιουλίου.
Από την στιγμή που και συνυπέγραψε την πρόσφατη Συμφωνία και την παρουσίασε ως 'Λύση', ο κ. Παπανδρέου δεν έχει το ηθικό δικαίωμα απέναντι στους Ευρωπαίους να αρνηθεί τους βασικούς της άξονες. Παράλληλα, το να ισχυριστεί ότι ανακοίνωσε το δημοψήφισμα ώστε να αυξήσει την διαπραγματευτική του ικανότητα απέναντι στους ευρωπαίους ως προς τις λεπτομέρειες της 'Συμφωνίας' (που θα αποφασιστούν εντός των προσεχών εβδομάδων) αποτελεί μέγιστη αφροσύνη: Δεν θέτεις μια συμφωνία που συνυπέγραψες, και την οποία λες ότι πιστεύεις, υπό συνολική αμφισβήτηση για να πετύχεις κάποιες βελτιώσεις στις λεπτομέρειες. Είτε διαφωνείς με τους κεντρικούς άξονες της 'Συμφωνίας', οπότε λες όχι εντός της Συνόδου, είτε συμφωνείς, οπότε δεν κηρύσσεις δημοψήφισμα μήνες μετά. Κι αν αυτό που αποζητάς είναι πολιτική νομιμοποίηση, τότε κηρύσσεις εκλογές.
Εν συντομία, ο πρωθυπουργός αφήνει να εννοηθεί ότι ανακοίνωσε το δημοψήφισμα για να ενισχυθεί η διαπραγματευτική ισχύς της Ελλάδας στις επερχόμενες διαβουλεύσεις επί των λεπτομερειών της 'Συμφωνίας'. Ότι με την απειλή του λαϊκού 'όχι' θα πετύχει καλύτερους όρους για την χώρα. Ότι το δημοψήφισμα αποτελεί εργαλείο για να εκμαιεύσει υποχωρήσεις από τους ξένους. Τίποτα από αυτά δεν ισχύει. Απολύτως τίποτα.
Ο κ. Παπανδρέου δεν χρησιμοποιεί το δημοψήφισμα ως διαπραγματευτικό χαρτί εναντίον της κας Μέρκελ (αυτό μπορούσε να το κάνει χωρίς δημοψήφισμα απειλώντας με ένα δικό του όχι εντός της Συνόδου) αλλά στο εσωτερικό της χώρας. Αρχικά, ως διαπραγματευτικό χαρτί απέναντι στους βουλευτές του, στους οποίους ουσιαστικά λέει: "Ξαναστηρίξτε με, αγνοώντας την λαϊκή κατακραυγή, μιας και έχω εξασφαλίσει το δικαίωμα στον λαό να μιλήσει μόνος του σε δυο-τρεις μήνες." Και τότε, όταν θα έρθει η ώρα του δημοψηφίσματος, ο κ. Παπανδρέου θα πει σε εμάς τους πολίτες: "Είτε λέτε ναι στην Συμφωνία που σας έφερα είτε επιλέγετε μια Ελλάδα εκτός Ευρώπης."
Τα ψέμματα όμως έχουν πάντα ένα τέλος.
Κύριε Παπανδρέου, σφάλατε κατ' εξακολούθηση σε όλη την διάρκεια της Κρίσης.
Αποδεχθήκατε μια δανειακή συμφωνία, τον Μάη του 2010, που κανείς σώφρων δεν θα αποδεχόταν, παρουσιάζοντάς την μάλιστα ως την μοναδική εναλλακτική της καταστροφής.
Προσθέσατε, όπως ο Macbeth, το ένα εγκληματικό λάθος στο άλλο και, κάθε φορά, το παρουσιάζατε ως 'λύση', 'επιτυχία', 'ελπίδα' την ώρα που η βάθαινε τόσο η εθνική όσο και η προσωπική σας τραγωδία
• Τώρα, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να παρατείνετε την παραμονή σας στην πρωθυπουργία, δεν διστάζετε να διακινδυνεύσετε την ευρωπαϊκή θέση της χώρας, θέτοντας τον ελληνικό λαό προ του διλήμματος: Είτε ψηφίζεις 'ναι' στο δημοψήφισμα είτε εγκαταλείπουμε την Ευρώπη.
Φτάνει πια. Αρκετή ζημιά κάνατε. Ήρθε η ώρα της παραίτησης όσο υπάρχει ακόμα καιρός. Καιρός να μην προστεθεί στις επιπτώσεις των δικών σας αποτυχιών, πέραν της οικονομικής κατάρρευσης, και η απομάκρυνση της χώρας από την Ευρώπη.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Οι λόγοι που η Ελλάδα, δια στόματος πρωθυπουργού, έπρεπε να έχει ασκήσει βέτο στην τελευταία 'Συμφωνία'
Τρεις ήταν οι άξονές της: (1) Ελληνικό χρέος, (2) Χρηματοδότηση Ιταλίας-Ισπανίας μέσω ενός ενισχυμένου EFSF, (3) Επανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών. Ας δούμε γιατί η Συμφωνία στην οποία κατέληξαν ήταν απαράδεκτη και ως προς τους τρεις αυτούς άξονες.
(1) Ελληνικό χρέος
Το μεγάλο σφάλμα της ΕΕ είναι η επιμονή της να μην χαρακτηριστεί ως 'πιστωτικό γεγονός' το κούρεμα των προ του Μαΐου 2010 ομολόγων. Το σκεπτικό είναι ότι ένα τέτοιο 'γεγονός' θα πυροδοτήσει τα ασφάλιστρα CDS με αποτέλεσμα (α) να κερδίσουν οι κερδοσκόποι που τα αγόρασαν, και (β) να χάσουν κι άλλα οι τράπεζες που τα εξέδωσαν. Ανοησίες! Οι κερδοσκόποι έχουν πιο πολλά να κερδίσουν αν δεν πυροδοτηθούν τα CDS. Από την περασμένη εβδομάδα, hedge  funds αγοράζουν σωρηδόν ελληνικά ομόλογα (με έκπτωση 60% από την ονομαστική τους αξία) τα οποία λήγουν τα επόμενα δύο χρόνια. Γιατί; Επειδή η Συμφωνία επιμένει ότι το κούρεμα είναι εθελοντικό (ώστε να μη  αποτελεί 'πιστωτικό γεγονός'). Τα hedge funds αυτά αγοράζουν με σκοπό να απαιτήσουν να πληρωθούν και την τελευταία δεκάρα απειλώντας ότι, διαφορετικά, θα προσφύγουν στην ISDA (την επιτροπή στην Ελβετία που αποφασίζει πότε έγινε 'πιστωτικό γεγονός') η οποία, θέλοντας και μη, θα αναγκαστεί να πυροδοτήσει τα CDS. Αν τους "βγει", θα έχουν αποδόσεις πάνω από 120%. Ποιος είπε λοιπόν ότι η πυροδότηση των CDS ωφελεί τους κερδοσκόπους; Το αντίθετο συμβαίνει. Αν η ΕΕ απεμπολούσε την φοβία για την πυροδότηση των CDS, θα επέλεγε ένα υποχρεωτικό κούρεμα της τάξης του 80%, θα επέτρεπε στις τράπεζες που έχουν αγοράσει CDS να επωφεληθούν από την ασφάλεια που αυτά τους παρέχουν, τα hedge  funds θα έχαναν τα στοιχήματά τους και, το πιο σημαντικό, δεν θα ζητούσαν οι ευρωπαίοι από την Ελλάδα €30 δισ σε δωράκια για τους τραπεζίτες ώστε οι τελευταίοι να αποδεχθούν να προσποιούνται ότι το κούρεμα του 50% θα είναι εθελοντικό.
Συνεπώς, το ελάχιστο που έπρεπε να απαιτήσει ο κ. Παπανδρέου στις Βρυξέλλες ήταν η υποχρεωτικότητα του κουρέματος, η μεγαλύτερη έκτασή του (τουλάχιστον 70%), η πυροδότηση των CDS, και η συμμετοχή στο κούρεμα και των ομολόγων που κατέχει η ΕΚΤ. Επί πλέον, έπρεπε να μπει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης η παράλληλη ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας με επενδυτικό πρόγραμμα της τάξης του 10% του ΑΕΠ της χώρας. Γιατί αν η Ευρώπη ενδιαφέρεται πραγματικά για το ποσοστό χρέους μας το έτος 2020 θα πρέπει όχι μόνο να ελαφρύνει τον αριθμητή του κλάσματος (το χρέος) αλλά και να ενισχύσει τον παρονομαστή του (το ΑΕΠ).
(2) Χρηματοδότηση Ιταλίας-Ισπανίας μέσω ενός ενισχυμένου EFSF
Δώστε βάση σε τι συμφωνήσαμε ως προς αυτό το ακανθώδες ζήτημα, από το οποίο βέβαια εξαρτώνται όλα τα της χώρας μας σενάρια (καθώς τα πάντα είναι στον αέρα, ως προς την Ελλάδα, ενόσω Ιταλία και Ισπανία καταρρέουν): Συμφωνήσαμε να προσπαθήσουμε να καλύψουμε μια τρύπα των €3000 δισ με ένα ποσό των €250 δισ (τόσα έχουν απομείνει στα ταμεία του EFSF μετά από τα πακέτα διάσωσης Ιρλανδίας και Πορτογαλίας). Πως γίνεται αυτό; Αποφασίσαμε, λέει, το EFSF να δανειστεί από ιδιώτες €5 για κάθε €1 που διαθέτει. Έτσι, τα €250 δισ για γίνουν πάνω από €1000 δισ. Και επειδή αυτά δεν φτάνουν για να καλυφθεί η τρύπα των €3000 δισ που είναι το χρέος της Ιταλίας και της Ισπανίας, συμφωνήσαμε ότι, αντί να τους δανείζει το EFSF (όπως κάνει στην Ιρλανδία, ή όπως η τρόικα δάνεισε εμάς), θα κάνουμε το εξής πανέξυπνο: Θα βάλουμε τους ιδιώτες να δανείζουν τις δύο αυτές χώρες και το EFSF θα τους ασφαλίζει σε περίπτωση έως και 20% κουρέματος. Τέλειο;
Κοιτάξτε τώρα να δείτε πόσο γελοία είναι όλα αυτά. Πρώτον, το EFSF ουσιαστικά θα εκδίδει ασφαλιστήρια τύπου CDS για να ασφαλίζει τους νέους ομολογιούχους της Ιταλίας και της Ισπανίας. Ποιοι θα το κάνουν αυτό; Οι ίδιοι οι ευρωπαίοι που μόλις τώρα επέβαλαν στους ομολογιούχους του ελληνικού χρέους 'εθελοντικό' κούρεμα 50% στερώντας τους παράλληλα το δικαίωμα να εξαργυρώσουν τα ασφάλιστρα CDS που είχαν αγοράσει! Γιατί να πιστέψουν το EFSF οι ιδιώτες που σκέφτονται να αγοράσουν Ιταλικά ομόλογα ότι η Ευρώπη δεν θα τους την φέρει, σε μια δύσκολη στιγμή, όπως συνέβη με τους κατόχους των CDS επί των ελληνικών ομολόγων; Δεύτερον, η Ευρώπη ουσιαστικά ζητά από τους ιδιώτες να την δανείσουν δύο φορές. Μία φορά να δανείσουν το EFSF, ώστε αυτό να εκδώσει ασφαλιστήρια για τα Ιταλο-ισπανικά ομόλογα. Και μια δεύτερη φορά αγοράζοντας αυτά τα Ιταλο-ισπανικά ομόλογα! Τρίτον, και φαρμακερότερον: Από τα €250 δισ εναπομείναντα διαθέσιμα του EFSF, στην βάση των οποίων θα αποζητηθούν δανεικά από τους ιδιώτες για να ασφαλιστούν τα Ιταλο-ισπανικά ομόλογα, ποιες χώρες νομίζετε ότι τα έχουν εγγυηθεί ως επί το πλείστον (αυτά τα €250 δισ); Θα με πιστέψετε αν σας απαντήσω ότι τα εγγυώνται η... Ιταλία και η Ισπανία; Στο λόγο της τιμής μου. Αυτή είναι η λύση που ενέκριναν οι ηγέτες μας την περασμένη εβδομάδα ως προς Ιταλία και Ισπανία. Να τους χαιρόμαστε.
(3) Επανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών
Αυτός είναι ο άξονας όπου η διαπλοκή υπερτερεί της ανοησίας. Η 'λύση' που προκρίθηκε παρουσιάζεται μεν ως επανακεφαλαιοποίηση αλλά στην ουσία δεν είναι τίποτα άλλο από άλλο ένα φύλο συκής ώστε να μην γίνει επανακεφαλαιοποίηση. Οι τραπεζίτες, εάν τους αφήσεις να προχωρήσουν κατά το δοκούν, δεν έχουν κανένα σκοπό να λάβουν κεφάλαια από το ευρωπαϊκό δημόσιο. Δεν χρειάζεται! Έλαβαν το πράσινο φως να τραβήξουν το ζήτημα για έναν ολόκληρο χρόνο χωρίς να κάνουν τίποτα το ουσιαστικό. Κι αν κάνουν κάτι, εις βάρος της πραγματικής οικονομίας θα είναι. Γιατί; Επειδή ο όρος που τους επιβάλλεται είναι να φτάσει στο 9% το ποσοστό κεφαλαίων (ως προς τα ανοίγματά τους). Αντί λοιπόν να δεχθούν κεφάλαια από το EFSF (με αντάλλαγμα μετοχές που θα περάσουν στο ευρωπαϊκό δημόσιο) ώστε να πάψουν να λειτουργούν ως ζόμπι, θα προτιμήσουν να μειώσουν τα ανοίγματά τους - θα δανείζουν ακόμα λιγότερο τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Ακριβώς αυτό που χρειάζεται η ευρωπαϊκή οικονομία!
Από τα παραπάνω είναι υπεράνω οποιασδήποτε αμφισβήτησης το συμπέρασμα ότι ο πρωθυπουργός της Ελλάδας είχε ιερή υποχρέωση να πει όχι σε αυτήν τη 'Συμφωνία' στις Βρυξέλλες, εξηγώντας στους εταίρους μας (βλ. τους παραπάνω λόγους) γιατί όποιος αγαπά την Ευρώπη δεν μπορεί να συνυπογράφει αυτές τις ανοησίες. Όχι να πει 'ναι' εκεί και πετάξει το μπαλάκι σε έναν διχασμένο και θυμωμένο λαό στον οποίο θα πουν ότι ένα 'όχι' σημαίνει έξοδο από την Ευρώπη.

ένα άρθρο των πρωταγωνιστών