Τρίτη 17 Ιανουαρίου 2012

ΓΙΑΝΝΗ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗ:- ΜΟΝΗ ΛΥΣΗ ΤΟ ΕΥΡΩΟΜΟΛΟΓΟ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΚΤ


Σύντομο ιστορικό του PSI
Εν αρχή ην η Απόλυτη Άρνηση. Αργότερα, η Άρνηση άρχισε να υποχωρεί κάτω από το βάρος της Πραγματικότητας. Υποχωρούσε όμως βασανιστικά αργά με αποτέλεσμα, όσο πέρναγε ο χρόνος, η Ελλάδα να απολέσει την όποια δυνατότητα είχε να ανακάμψει προτού να καούν πολλά «χλωρά» μαζί με τα «ξερά». Οι αντοχές της Άρνησης της Πραγματικότητας οδήγησαν στην μεταλαμπάδευση της Κρίσης σε όλη την ευρωζώνη, μετατρέποντας προβλήματα ρευστότητας σε πτωχεύσεις αρχικά στην Ιρλανδία, αργότερα στην Πορτογαλία κ.ο.κ. Ακόμα και σήμερα, η Άρνηση καλά κρατεί. Ίσως όμως το ελληνικό PSI να αποτελέσει τον προάγγελο του τέλους της. Αν όχι, είναι πολύ δύσκολο να διακρίνει κανείς πως η ευρωζώνη θα επιβιώσει.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η Απόλυτη Άρνηση ξεκίνησε πριν δυο χρόνια με εκείνο το τριπλό Nein την εποχή που η ελληνική οικονομία μπήκε στην σκοτοδίνη του δημόσιου χρέους, της ύφεσης και της στάσης επενδύσεων: Nein στην διάσωση, nein σε σοβαρή μείωση επιτοκίων, nein στο κούρεμα (ή αναδιάρθρωση ή μερική στάση πληρωμών). [1] Μερικούς μήνες μετά, τον Μάη του 2010, όταν οι χρηματαγορές ήρθαν πρόσωπο με πρόσωπο με την ασφυξία, ένα από τα τρία nein απεσύρθη: Το ελληνικό Μνημόνιο και η δανειακή σύμβαση-βουνό (των €110 δις) ήταν γεγονός. Όμως τα άλλα δύο nein παρέμεναν: Τα επιτόκια παρέμειναν απαγορευτικά για το ελληνικό δημόσιο και, βέβαια, ούτε κουβέντα για κούρεμα του χρέους.
Μερικούς μήνες αργότερα, όταν έγινε πασιφανές ότι η ασθένεια είχε μεταφερθεί στο Σμαραγδένιο Νησί, καθ’ οδόν για την Ιβηρική Χερσόνησο, η Γερμανία αποφάσισε ότι ένα δεύτερο, από τα αρχικά τρία, nein έπρεπε να αποσυρθεί: Προβλέφθηκαν κουρέματα για το χρέος των «πεσόντων» κρατών –μελών που όμως αναβλήθηκαν μέχρι το προσωρινό ταμείο διάσωσης, το EFSF, να αντικατασταθεί από τον μόνιμο μηχανισμό, το ESM, το 2013. Πέρασαν άλλοι οκτώ μήνες έως ότου, τον Ιούλιο του 2011, φτάσαμε σε ένα νέο κομβικό σημείο: Το κούρεμα του ελληνικού χρέους ανακοινώθηκε, μόνο που του δόθηκε ένα νέο Οργουελιανό ακρώνυμο: PSI το ονόμασαν [2] ώστε να ακούγεται σαν κάτι που σκαρφίστηκαν οι ίδιοι οι ιδιώτες-δανειστές του ελληνικού κράτους.
Η κεντρική ιδέα ακουγόταν λογική: Γιατί να πρέπει να σηκώσουν το βάρος της διάσωσης του ελληνικού (και αργότερα του Ιρλανδικού, Πορτογαλικού κλπ δημοσίου) μόνον οι φορολογούμενοι των πλεονασματικών κρατών; Γιατί να μην αναλάβουν μέρος του βάρους και οι άπληστοι τραπεζίτες οι οποίοι τόσα χρόνια δάνειζαν με το αζημίωτο τα ανόητα κράτη (την ώρα που γνώριζαν καλά την επισφαλή κατάσταση των δημοσιονομικών τους); Πως αλλιώς θα τους δινόταν ένα μάθημα κι ένα κίνητρο την επόμενη φορά να προσέχουν σε ποιον δανείζουν; Αυτό το επιχείρημα ακουγόταν εύηχο στην Ομοσπονδιακή Βουλή του Βερολίνου, στο Παρίσι, στην Αθήνα ακόμα, οπουδήποτε υπήρχε ένα κοινό το οποίο με χαρά άκουγε λόγια που υπόσχονταν μια κάποια τιμωρία των τραπεζών οι οποίες με την αλόγιστη συμπεριφορά τους, τόσα χρόνια, διακινδύνευσαν το βιοτικό επίπεδο των αναπτυγμένων χωρών δανείζοντας με χρήμα τοξικό, χωρίς ειρμό και μέτρο, τόσο τον ιδιωτικό όσο και τον δημόσιο τομέα.
Αλίμονο όμως, στην Εποχή της Τραπεζοκρατίας [3], ακόμα και ένα «βαθύ» κούρεμα των χρεών προς τις τράπεζες μπορεί κάλλιστα να αποδειχθεί επικερδές για τα πιο σκοτεινά και απεχθή μέρη του αχαλίνωτου τραπεζικού και παρατραπεζικού συστήματος. Πράγματι, μόλις ανακοινώθηκε το ελληνικό PSI τον Ιούλιο του 2011, το σκιώδες τραπεζικό σύστημα (τα hedge funds, τα λεγόμενα «οχήματα ειδικού σκοπού» ή special vehicles κλπ) έζησαν στιγμές μεγάλης δόξας. Πως; Αγόρασαν μαζικά ελληνικά ομόλογα, σε τιμές εξευτελιστικές, δηλαδή στο 30% της ονομαστικής τους αξίας, με σκοπό να τα ανταλλάξουν με νέα ελληνικά ομόλογα (του Αγγλικού δικαίου όμως) τα οποία, παρά την πολύ πιο μακρά διάρκειά τους, προβλεπόταν να έχουν (διαχρονική) αξία πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που κατέβαλαν για να αγοράσουν τα παλαιά. Επρόκειτο για ένα ιδιαίτερα επικερδές (για τους ιδιώτες)… κούρεμα! Να γιατί τελικά η Συμφωνία της 21ης Ιουλίου ήταν μια τρύπα στο νερό και το πρώτο PSI ναυάγησε: Από τη μία το ελληνικό δημόσιο δεν θα είχε κανένα κέρδος (και μόνο τα hedge funds θα έκαναν πάρτι) ενώ από την άλλη η ύφεση πήρε νέα τροπή πολύ γρήγορα και μάλιστα τόσο ειδεχθή που εντός του καλοκαιριού οι ηγέτες μας αναγκάστηκαν, εν μέσω των διακοπών τους, να παραδεχθούν ότι η «λύση» του Ιουλίου δεν ήταν παρά επιδείνωση του προβλήματος.
Το περασμένο φθινόπωρο, λοιπόν, οι πεφωτισμένοι ηγέτες μας αναγκάστηκαν να βρουν μια νέα «οριστική λύση». Έκατσαν και σκέφτηκαν ότι τελικά χρειάζεται ένα ακόμα βαθύτερο κούρεμα, έτσι ώστε και να μην ανταμειφθούν τα hedge funds και το ελληνικό δημόσιο να ανακουφιστεί από ένα σημαντικό μέρος του χρέους. Έτσι γεννήθηκε το δεύτερο PSI, το PSI Mk2. Πρώτο θύμα του PSI Mk2 ήταν, ως γνωστόν, ο Γιώργος Παπανδρέου ο οποίος φάνηκε ανίκανος να το προωθήσει, έχοντας ήδη σπαταλήσει την προηγούμενη διετία ό,τι πολιτικό κεφάλαιο είχε. Ο αντικαταστάτης του, που παρεμπιπτόντως έως και τρεις μέρες πριν την πρωθυπουργοποίησή του διερρήγνυε τα  ιμάτιά του ότι το PSI δεν είναι «ούτε αναγκαίο ούτε και επιθυμητό», ανέλαβε την μετατροπή του PSI Mk2 ως τον νέο εθνικό στόχο, ως τον φάρο που θα οδηγήσει την χώρα από την πυκνή ομίχλη της Κρίσης, ως τον λόγο για τον οποίο πρέπει να τον εμπιστευτούμε, να τον στηρίξουμε, να τον δοξάσουμε.
Επί της ουσίας, το PSI Mk 2 προέβλεπε το εντυπωσιακό κούρεμα του 50% στην ονομαστική αξία των ομολόγων που κατέχουν οι τράπεζες και οι παρατράπεζες (όχι όμως και η ΕΚΤ). Προέβλεπε μάλιστα την αντικατάσταση  των παλαιών ομολόγων με νέα ομόλογα μισής ονομαστικής αξίας και πολύ μακρύτερης διάρκειας. Αυτό σημαίνει ότι, δεδομένου ότι τα επιτόκια των νέων ομολόγων δεν θα ξεπερνούσαν το 5% με 6%, η διαχρονική αξία των νέων ομολόγων (που θα αντικαταστούσαν τα παλαιά) δεν θα ξεπερνούσε το 40% των παλαιών. Με απλά λόγια, οι ομολογιούχοι του ελληνικού δημοσίου θα αποδέχονταν, και μάλιστα εθελοντικά, να χάσουν 60 λεπτά για κάθε ένα ευρώ χρέους. Γιατί εθελοντικά; Από την μεριά της ΕΕ, η εθελοντική φύση του κουρέματος επιβλήθηκε ώστε να μην πυροδοτηθούν τα ασφάλιστρα CDS που έχουν εκδώσει άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες σε περίπτωση υποχρεωτικού κουρέματος (κάτι που θα έβαζε σε δύσκολη θέση τις τράπεζες-εκδότες των CDS). Από την μεριά των τραπεζιτών, αποδέχθηκαν τον χαρακτηρισμό του κουρέματος ως εθελοντικού γιατί απειλήθηκαν με πλήρη στάση πληρωμών. [Έτσι κι αλλιώς, οι πιο πολλοί εξ αυτών (με εξαίρεση της ελληνικές τράπεζες, οι οποίες όμως επιβιώνουν από την «γενναιοδωρία» της ΕΚΤ) είχαν αγοράσει αυτά τα ομόλογα κοψοτιμής…]
Η βασική αρχή της Πτωχοτραπεζοκρατίας είναι: Ουδέν κακόν αμιγές τεράστιων κερδών. Ακόμα και την στιγμή που αντιμετωπίζουν ένα βαθύ κούρεμα, οι επιτήδειοι βρίσκουν κάτι που τους κάνει να χαμογελούν πλατιά. Στην περίπτωση του PSI Mk 2, τα χαμόγελά τους εξηγούνται από δύο λόγους: Πρώτον, όπως είναι γνωστό, οι περισσότεροι των εναπομεινάντων ομολογιούχων τα αγόρασαν περίπου στο 30% της αξίας τους. Εάν το PSI Mk2 επιφέρει ένα κούρεμα μικρότερο του 70%, και πάλι κερδισμένοι είναι. Δεύτερον, οι διευθύνοντες των παρατραπεζών (των hedge funds και των ειδικών οχημάτων που έχουν ιδρύσει στο σκοτάδι οι μεγάλες τράπεζες) είχαν μια νέα φαεινή ιδέα: Δεδομένης της πρεμούρας της ΕΕ να αποτραπεί η πυροδότηση των CDS, και για αυτό να χαρακτηριστεί τα κούρεμα εθελοντικό, τι σταματά τα hedge funds να αγοράσουν κι άλλα ελληνικά ομόλογα και να πουν «Κύριοι εμείς δεν δεχόμαστε το κούρεμα εθελοντικά. Αν θέλετε να μας κουρέψετε, κάντε το. Όμως τότε, καθώς θα μας κουρέψετε υποχρεωτικά, θα καταφύγουμε στο ISDA, στα δικαστήρια αν χρειαστεί, ζητώντας την πυροδότηση των CDS”;
Ήδη, ένα μεγάλο hedge fund αποχώρησε από τις διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση δηλώνοντας ότι θα κάνει ακριβώς αυτό: Θα εκκινήσει δικαστική διαδικασία για να πάρει το 100% της ονομαστικής αξίας των ομολόγων. Πρόκειται βέβαια για κίνηση τακτικής που στόχο έχει να εκβιάσει ένα πολύ μικρότερο κούρεμα που θα τους αποφέρει μεγάλα κέρδη (δεδομένου ότι έχουν αγοράσει πάμφθηνα τα ελληνικά ομόλογα). Ένα είναι σίγουρο: Όσο η ΕΕ επιμένει στο εθελοντικό κούρεμα, στο PSI, την διαπραγματευτική ισχύ την έχει το παρατραπεζικό, σκιώδες χρηματοπιστωτικό, σύστημα.
Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι δεν θα έχουμε σύντομα μια φανφαρόνικη ανακοίνωση κάποιας συμφωνίας ελληνικής κυβέρνησης και τραπεζιτών για το PSI Mk2. Είναι πολύ πιθανόν να έχουμε. Δεν θα σημαίνει όμως τίποτα αξιόλογο στην πράξη. Για να το πω απλά, το PSI Mk2 είναι ήδη, επί της ουσίας, νεκρό γράμμα – ακριβώς όπως ήταν και το PSI Mk1. Τα καμώματα των παρατραπεζών (πίσω από τις οποίες κρύβονται και πολλές μεγάλες τράπεζες), συν η προβλέψιμη χειροτέρευση της ελληνικής οικονομίας, έχουν εξασφαλίσει την αποτυχία του νέου «σταθεροποιητικού» προγράμματος το οποίο, όπως η κυβέρνηση παραδέχεται, στηρίχθηκε στο… PSI Mk 2.
Τις επόμενες μέρες, οι διαπραγματεύσεις μπορεί να συνεχιστούν κανονικά, η ανακοίνωση της συμφωνίας να γίνει με τυμπανοκρουσίες, όμως, στην πραγματικότητα, ο στόχος της μείωσης (μέσω του PSI Mk 2) του δημόσιου χρέους μας, έως το 2020, στο 120% του ΑΕΠ είναι απολύτως άπιαστος. Κι αν δεν με πιστεύετε, ότι η όλη ιστορία με το PSI απέτυχε παταγωδώς, θυμηθείτε πως την 9η Δεκεμβρίου η ΕΕ αποφάσισε ότι τέρμα τα PSI – ότι το δικό μας θα είναι το τελευταίο. Λάθος ήταν και πέρασε. Έλα όμως που εδώ, στην πιο δοκιμαζόμενη χώρα, ακόμα  μας το παρουσιάζουν ως την βασική στρατηγική εξόδου από την Κρίση!
Και τώρα;
Η χρονιά ξεκίνησε με μια ενδιαφέρουσα και αξιοπρόσεκτη παρέμβαση από τον Αθανάσιο Ορφανίδη, τον Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου και μέλους του Συμβουλίου της ΕΚΤ. Σε επιστολή που δημοσιεύτηκε στους Financial Times της 5ης Ιανουαρίου, ο κ. Ορφανίδης έγραψε: «Οι αγορές δημόσιου χρέους βασίζονται στην εμπιστοσύνη», ουσιαστικά ασκώντας κριτική στους πολιτικούς ηγέτες της ευρωζώνης αναφερόμενος σε μια «…συλλογική αποτυχία των διαμορφωτών της πολιτικής της ευρωζώνης.» Έως εδώ πολύ όμορφα. Όσο για το PSI, ο κ. Ορφανίδης επανέλαβε αυτό που πολλοί λένε: Σηματοδότησε στους επενδυτές, ιδίως στους εκτός Ευρώπης, ότι «το δημόσιο χρέος της ευρωζώνης δεν πρέπει πλέον να θεωρείται ασφαλές και πως δεν υπάρχει πλέον η σιγουριά πως θα αποπληρωθεί στο ακέραιο». Όπως έχω επανειλημμένα γράψει στο protagon.gr από τότε που ανακοινώθηκε τον περασμένο Ιούλιο το πρώτο PSI, έτσι και ο κ. Ορφανίδης θεωρεί πως το ελληνικό PSI αντί να τιμωρεί τους πιο «ένοχους» του τραπεζικού συστήματος, τις παρατράπεζες και τις τράπεζες που κρύβονται πίσω τους, τους έδωσε πάτημα να επιδοθούν σε νέες κερδοσκοπικές περιπέτειες. [Και εκείνος αναφέρει πως τα διάφορα funds αγόρασαν ελληνικά ομόλογα μεταξύ 35 και 40 λεπτών το ευρώ και τώρα επιμένουν να τηρηθούν συμφωνίες που θα τους αποφέρουν θεαματικά κέρδη.]
Βέβαια, οι κακεντρεχείς θα πουν, και ίσως να έχουν δίκιο, ότι ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου είναι λογικό να καταφέρεται εναντίον του PSI, του οποιουδήποτε κουρέματος του ελληνικού δημόσιου χρέους, καθώς οι κυπριακές ιδιωτικές τράπεζες κινδυνεύουν να βουλιάξουν από τα ελληνικά ομόλογα τα οποία, αν κουρευτούν βάναυσα, θα τις οδηγήσουν στα πρόθυρα της πτώχευσης. Παρόλο που έχει μια βάση το επιχείρημα αυτό, δεν είναι αυτός ο λόγος που η άποψη του κ. Ορφανίδη πάσχει. Πάσχει επειδή ο κ. Ορφανίδης κάνει το ίδιο λάθος που κάνουν τα τελευταία δύο χρόνια η κα Merkel, ο κ. Sarkozy και, βεβαίως, η ελληνική κυβέρνηση: Θεωρούν πως το πρόβλημα με το ελληνικό δημόσιο χρέος μπορεί να αντιμετωπιστεί ανεξάρτητα από (α) την βαθειά κρίση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, και (β) το πρόβλημα χρέους των υπόλοιπων χωρών της ευρωζώνης. Η αλήθεια όμως είναι ότι το ελληνικό πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί εκτός μιας συνολικής λύσης στο πλαίσιο της οποίας να αντιμετωπίζονται τα (α) και (β) και που αντιμετωπίζει την ύφεση που πλήττει πλέον ολόκληρη της Ευρώπη.
Το βασικό αποδεικτικό στοιχείο του περιορισμένου οπτικού πεδίου του κ. Ορφανίδη, που εξ αιτίας του μειώνεται το ειδικό βάρος της (κατά τα άλλα εύλογης) κριτικής που ασκεί στο ελληνικό PSI, είναι η εναλλακτική λύση που προτείνει: Η Ελλάδα, λέει στην επιστολή του ο κ. Ορφανίδης, αντί για PSI χρειάζεται νέα 30ετή δάνεια με επιτόκιο 3%. Το πρόβλημα με την σκέψη αυτή είναι ότι, όπως έγραψα πιο πάνω, δεν λαμβάνει υπ’ όψη την συστημικότητα της Κρίσης. Π.χ. δεν είναι δυνατόν να πιστέψει κανείς πως θα μπορούσε η Ευρώπη να συναινέσει σε 30ετή δάνεια με 3% επιτόκιο για την Ελλάδα χωρίς παράλληλα να χορηγούνται αντίστοιχα δάνεια στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία, στην Ισπανία, στην Ιταλία, ακόμα και στο Βέλγιο. Και δεν είναι δυνατόν να λείπει η πρόβλεψη επανακεφαλαιοποίησης των ευρωπαϊκών τραπεζών που χρειάζονται τουλάχιστον μισό τρις ευρώ (όχι σε δάνεια από την ΕΚΤ αλλά σε νέα κεφάλαια). Οπότε το ερώτημα τίθεται; Που θα βρεθούν τα περίπου τρία τρις που χρειάζονται για αυτόν τον σκοπό; Ο κ. Ορφανίδης δεν απαντά αλλά, με την σιωπή του, αφήνει να εννοηθεί πως θα βρεθούν με την έκδοση ευρωομολόγου. Καθώς, από αυτές τις σελίδες, επιχειρηματολογώ υπέρ της έκδοσης ευρωομολόγου πολύ, πολύ καιρό, δεν θα διαφωνήσω. Όμως το ερώτημα τίθεται εκ νέου: Τι είδους ευρωομόλογα θέλουμε;

Πώς η αποτυχία του PSI ξαναφέρνει στο προσκήνιο την πρότασή μας
Καταλήγουμε, λοιπόν, στο κοινό συμπέρασμα (τουλάχιστον ο κ. Ορφανίδης και ο υπογράφων) ότι αντί για PSI και πράσινα άλογα, η ευρωζώνη χρειάζεται ευρωομόλογα εδώ και τώρα. Τι είδους όμως; Σίγουρα δεν θέλουμε ευρωομόλογα που θα εκδίδουν από κοινού τα κράτη-μέλη (jointly and severally issued eurobonds, όπως αναφέρονται διεθνώς). Γιατί; Για τους λόγους που θα σας εξηγήσει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον η κα Merkel: επειδή τέτοιου είδους ευρωομόλογα, καθώς θα τα εγγυάται και η Γερμανία αλλά και η Ελλάδα, θα έχουν επιτόκια μεταξύ των γερμανικών και των ελληνικών – δηλαδή επιτόκια τα οποία θα είναι πολύ υψηλά για την Γερμανία και όχι αρκετά χαμηλά για την Ελλάδα.
Τι εναλλακτική υπάρχει; Μία εναλλακτική θα ήταν να είχαμε, όπως οι ΗΠΑ, ένα Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο θα εξέδιδε ευρωομόλογα εκ μέρους της ευρωζώνης και χωρίς εγγυήσεις από τα κράτη-μέλη. Τέτοιο υπουργείο ούτε έχουμε ούτε και μπορούμε να αποκτήσουμε  στο χρονικό διάστημα που μένει πριν την τελική κατάρρευση της ευρωζώνης. Οπότε; Οπότε μένει η λύση που προτείνουμε σχεδόν δύο χρόνια με τον Stuart Holland: Έκδοση ευρωομολόγων από την ΕΚΤ, χωρίς την παραμικρή εγγύηση για αυτά από την Γερμανία ή οποιοδήποτε άλλο κράτος-μέλος. (Βλ. εδώ για την παρουσίαση της (δεύτερης έκδοσης της) πρότασης αυτής στο protagon, εδώ για την αγγλική έκδοση και εδώ για μια αντιπαράθεση επ’ αυτής με τον κ. Α. Κούτρα.)
Εναλλακτικές προτάσεις υπάρχουν βέβαια και άλλες. [3] Όμως, σε τελική ανάλυση, η μόνη που μπορεί (κατά την γνώμη μου) να αποτελέσει συνολική λύση (όπως απαιτεί η συστημικότητα της Κρίσης) δεν μπορεί παρά να προβλέπει έκδοση ομολόγων, εκ μέρους της ευρωζώνης στο σύνολό της, από την ΕΚΤ, ομόλογα τις αποπληρωμές των οποίων βεβαίως θα αναλάβουν τα κράτη-μέλη αλλά με τα χαμηλά επιτόκια που μόνο η ΕΚΤ μπορεί να εξασφαλίσει.
Επίλογος
Το ελληνικό PSI εξ αρχής ήταν ένα λάθος σε αναζήτηση εκλογίκευσης και πολιτικής νομιμοποίησης. Έδωσε, από τον περασμένο Ιούλιο, πεδίο δράσης λαμπρό στο παρατραπεζικό σύστημα εις βάρος της Ελλάδας και της Ευρώπης, υποβοηθώντας την Κρίση να εξαπλωθεί πιο βίαια και σε μεγαλύτερο πλάτος και βάθος.
Το ερώτημα είναι: Τι εναλλακτική υπάρχει; Θεωρώ ότι η πρότασή μας για ομόλογα έκδοσης της ΕΚΤ εξακολουθεί να αποτελεί την βάση της μοναδικής ευκαιρίας που έχει τόσο η Ελλάδα όσο και η ευρωζώνη να ξεπεράσουμε όλοι μαζί την Κρίση.
Πρόσφατα, είχα μια συζήτηση με στέλεχος της Goldman Sachs. Ξαφνιάστηκα, και σας ομολογώ ότι ένιωσα άβολα, όταν τον άκουσα να μου λέει ότι συμφωνεί με την πρότασή μας. Με τον γνωστό κυνισμό που αποτελεί άλλωστε σήμα κατατεθέν της εταιρείας του, πρόσθεσε το εξής ενδιαφέρον επιχείρημα: «Σε τελική ανάλυση, η λύση που προτείνετε θα εφαρμοστεί θέλουν δεν θέλουν. Όταν η ΕΚΤ θα έχει επωμιστεί, λίγο-λίγο, πολλά ομόλογα-σκουπίδια [σημ. αναφερόταν στα ελληνικά, ιρλανδικά, ιταλικά κ.ο.κ. ομόλογα], για να πάρει κι άλλα θα αναγκαστεί να δανειστεί ώστε να συνεχίσει να τα αγοράζει [σημ. εδώ εννοούσε ότι η Γερμανία δεν θα την άφηνε να τυπώνει κι άλλο χρήμα]. Μόλις αυτός ο δανεισμός επισημοποιηθεί, τα ευρωομόλογα έκδοσης ΕΚΤ που προτείνετε θα είναι γεγονός και, σύντομα, η ΕΚΤ θα ζητήσει από τα κράτη-μέλη τα οποία βοηθά αγοράζοντας τα ομόλογά τους δεύτερο χέρι να αρχίσουν να τα εξυπηρετούν, να τα αποπληρώνουν.» Όπως έλεγε και ο Marlow, ο Μεφιστοφελής έχει τις καλύτερες μελωδίες…
[Για μια αγγλική έκδοση του πιο πάνω άρθρου πατήστε εδώ.]
Σημειώσεις
[1] Υπήρχε κι ένα τέταρτο nein το οποίο όμως ποτέ δεν αρθρώθηκε το 2010: Nein στην έξοδο από την ευρωζώνη.
[2] Private Sector Initiative/Participation/Involvement
[3] Εδώ αναφέρομαι στο ιδιόμορφο καθεστώς που γέννησε το Κραχ του 2008 στο οποίο την μέγιστη εξουσία επί των πλεονασμάτων που παράγονται την έχουν οι τραπεζίτες με τις μεγαλύτερες ζημίες. Βλ. το Λεξιλόγιο Κρίσης μου (Εκδόσεις Ποταμός) ή το βασικό επιχείρημα στο αγγλικό βιβλίο μου Global Minotaur.
[4] Μια πρόσφατη τέτοια πρόταση παρουσιάστηκε από τον κ. Γιώργο Ζεστό σε άρθρο του στην Καθημερινή: Η Ελλάδα θα μπορούσε να εκδίδει ομόλογα με εγγυήσεις της ΕΚΤ πληρώνοντας στην ΕΚΤ ένα μικρό ασφάλιστρο. Έχει ενδιαφέρον να προσέξουμε ότι η πρόταση Ζεστού έχει πολλά κοινά με την δική μας πρόταση. Η ιδέα του κ. Ζεστού είναι να εγγυάται στους επενδυτές η ΕΚΤ την αποπληρωμή των ομολόγων των κρατών-μελών. Η διαφορά είναι ότι η δική μας πρόταση (i) δίνει περισσότερες εγγυήσεις στην ΕΚΤ ότι τα κράτη-μέλη θα τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους (καθώς οι αποπληρωμές των κρατών γίνονται κατ’ ευθείαν προς την ΕΚΤ, με τα δάνεια αυτά να έχουν προτεραιότητα αποπληρωμής σε σχέση με όλα τα άλλα) και (ii) είναι ελκυστικότερη για τους ξένους (ιδίως τους εξ Ασίας) επενδυτές οι οποίοι σίγουρα προτιμούν να αγοράζουν ομόλογα έκδοσης της ΕΚΤ παρά του ελληνικού δημοσίου (κι ας τα εγγυάται η ΕΚΤ).

ένα άρθρο των πρωταγωνιστών

    Κυριακή 15 Ιανουαρίου 2012

    ΓΙΏΡΓΟΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ


    Διαφορετικές Ανάγκες, ενώ περπατούν μαζί
    κουβεντιάζουν χώρια



    Με απωθεί και με πικραίνει αφάνταστα ο κυνικός σαρκασμός που καλύπτει τον εγωκεντρισμό των κυβερνώντων μέχρις σημείου απώλειας της αίσθησης των κοινωνικών ευθυνών.


    Πάντα με εξόργιζε η υποτίμηση του λαού και της χώρας. Μας είπαν λαό ψεύτη, ιδιοτελή, φαγά, ραγιά, καιροσκόπο, κλέφτη και ό,τι άλλο που μπορεί να μας κάνει να θέλουμε να κρύψουμε το πρόσωπό μας από την ταπείνωση και την ένοχη ντροπή.


    Την χώρα μας την βάφτισαν χλευαστικά «Ψωροκώσταινα», δηλαδή ζητιάνα, ανίκανη κι ανήμπορη. Η Ψωροκώσταινα ήταν υπαρκτό πρόσωπο, μια μοναχική γραία που ζούσε επαιτώντας στο Ναύπλιο την εποχή της Επανάστασης του 1821. Αλλά όταν τότε η επαναστατική Κυβέρνηση έκανε έρανο για τις ανάγκες του αγώνα αυτή πρώτη έτρεξε να δώσει το μοναδικό της τάλιρο για την Ελλάδα. Αυτή είναι η ψυχή του λαού που δίνει για την πατρίδα από το υστέρημά του και όχι από το περίσσευμα του! Πού είναι λοιπόν τώρα, στις δύσκολες ώρες, οι εφοπλιστάδες, οι μεγαλοβιομήχανοι, οι μεγαλέμποροι και οι κάθε λογής μεγαλόσχημοι; Δυστυχώς οι περισσότεροι, αντί να βάλουν το χέρι βαθειά στην τσέπη και να βοηθήσουν την -από τα μέσα- «προδωμένη» χώρα, βάζουν ξένες σημαίες στα πλοία των, άλλοι φτιάχνουν off shore εταιρίες σε νησιά των ωκεανών και άλλοι εισφοροδιαφεύγουν και φοροδιαφεύγουν εντός της χώρας πάνω από 42 δις ευρώ τα βεβαιωμένα χρέη εκ των οποίων τα 37 είναι των Α.Ε.


    Και όμως η ανάλγητη «τριμερής» κυβέρνηση επιμένει για να χορτάσει την δίψα των δανειστών τοκογλύφων, να φορτώνει και τα λιανά και τα χοντρά στους φτωχούς εργατοϋπαλλήλους και συνταξιούχους. Τα νέα μέτρα εναντίον των λαϊκών εισοδημάτων είναι τόσα πολλά και παράλογα που, άν ζούσε ο λόγιος Σουρής θα ξανάγραφε σκωπτικά : «φόρον βάλαν εις το κάτουρον, φόρον και εις το κλάμμα. Θα τα βάλουν χωριστά ή και τα δυο αντάμα;- όμως το μόνον εξαιρέσιμον είν’ το υπαίθριον χέσιμον!». Και όμως οι δεινόσαυροι τοκογλύφοι όσο μεγαλώνουν τόσο πιο πολύ η πείνα τους γίνεται εντονότερη. Δανείζουν υποχρεωτικά τους λαούς μέσω των κρατών δηλαδή των πολιτικών κομματικών μηχανισμών που φαίνεται πως έχουν πολλούς τρόπους να τους ελέγχουν. Παράδειγμα η Ε.Κ Τράπεζα δανείζει με 1% επιτόκιο άλλες τράπεζες - για την ακρίβεια 583 ευρωπαϊκές – ύψους δανείων 489 δις ευρώ και αυτές με τη σειρά τους δίνουν με επιτόκιο 7%. Στις ΗΠΑ ο πρώην πρόεδρος Μπούς με την έναρξη της κρίσης το 2008 έδωσε εντολή στην FED(εκδοτική τράπεζα) να δώσει 700 δις δολάρια ( σχέδιο Πόλσον). Αποδείχτηκε αργότερα μέσω δικαστηρίου πως είχε δώσει μυστικά άλλα 500 δις δολάρια με επιτόκιο – κρατηθείτε- 0,01%!!! Δηλαδή 700 φορές κάτω από ότι δανείζουν την Ελλάδα και τις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου.


    Να γιατί οι χώρες που δανείζονται υποχρεωτικά και μάλιστα με τοκογλυφικούς όρους, για να κλείσουν τους προϋπολογισμούς των αναγκάζονται να κόβουν τις δημόσιες επενδύσεις, να ψαλιδίζουν τις κοινωνικές παροχές, να εξανεμίζουν τους μισθούς και τις συντάξεις, να βάζουν άγρια χαράτσια, να αρρωσταίνουν την οικονομία βυθίζοντάς την στην ύφεση και να διογκώνουν επικίνδυνα την ανεργία. Αποδείχτηκε ακόμη και στους πλέον κακόπιστους πως η συνταγή υπέρβασης της κρίσης δεν οδηγεί στην ανάκαμψη. Όσα σκληρά μέτρα λιτότητας κι αν λάβουν, όσες «τρόικες» και να φέρουν, όσους νόμους και να ψηφίσουν, η χρεοκοπία είναι αναπόφευκτη. Η κρίση είναι σύμφυτη με το άδικο οικονομικό σύστημα του αλόγιστου κέρδους και της άγαν άδικης διανομής των εισοδημάτων.


    Η συσσώρευση του πλούτου σε λίγα χέρια δεν μπορεί να καταναλωθεί, τουτέστιν ή πρέπει να τον καταστρέψουν ή με ένα μεγάλο πόλεμο ή με μείωση της παραγωγής μέχρι να καταναλωθούν τα προηγούμενα. Τούτο είναι που κάνει εξοντωτικό τον ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων που για να επιβιώσουν εκμεταλλεύονται όλο και με σκληρότερους όρους τον παράγοντα εργασία. Τα φαινόμενα ανεργία, αύξηση του χρόνου εργασίας, μείωση των μισθών, ανασφάλιστη εργασία, εισαγωγή φτηνής εργασίας, μείωση κοινωνικών παροχών και γενικότερα αφαίρεση εργατικών δικαιωμάτων που έχουν κατακτηθεί με σκληρούς και συχνά αιματηρούς αγώνες, όλα φανερώνουν πως το οικονομικό σύστημα παγκοσμιοποιημένο έχει φτάσει στην πιο ακραία έκρηξη των αντιφάσεων που το διέπουν.


    Προς το παρόν η οικονομία των ΗΠΑ μπορεί λόγω της υπεροπλίας να διαθλά και να διαχέει την δική της κρίση στις άλλες χώρες του κόσμου, κάνοντας τοπικούς πολέμους μέσω των επεμβάσεων δήθεν για την ασφάλεια και την προστασία των λαών από δικτάτορες ή τρομοκράτες. Μπορείς να εκδίδει άνετα πληθωριστικό δολάριο και να το απλώνει στις άλλες οικονομίες ελέγχοντας την εμπορία των πετρελαίων και των άλλων πηγών ενέργειας. Ταυτόχρονα υποχρέωσαν τις εγκάθετες και απολύτως εξουσιαζόμενες κυβερνήσεις, να αγοράσουν την τελευταία δεκαετία, διπλάσιες αξίες όπλων παρά την εξαθλίωση των λαών τους. Λόγου χάριν η Αφρική πληρώνει κάθε χρόνο το 50% του πλούτου που παράγει για την αποπληρωμή των χρεών παρότι τα πραγματικά χρέη τα έχει πληρώσει πάνω από δέκα φορές!!


    Και όμως υποχρεώνουν τους δύστυχους λαούς της να αγοράζουν νέα όπλα με την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» ενώ γνωρίζουν ότι μαστίζονται από την έλλειψη νερού, τροφίμων αλλά και από επικίνδυνες μεταδοτικές αρρώστιες όπως το AIDS. Πρόσφατα η Σαουδική Αραβία υποχρεώθηκε να παραγγείλει όπλα του γιγαντιαίου ποσού των 29 δις δολαρίων από τους κολοσσούς, την Boeing, την Lockheed και την Northrop. Μην ξεχνάμε πως και στην χώρα μας, μεγάλη μερίδα από το εθνικό μας χρέος κατέχουν οι δαπάνες των υπέρογκων εξοπλιστικών προγραμμάτων.


    Τί θα γίνει όμως με την Ευρωπαϊκή Ένωση που προ πολλού χρόνου έπαυσε να είναι ανταγωνιστική- πλην της Γερμανίας; Θα ακολουθήσει την πολιτική των αυστηρών μέτρων λιτότητας που οδηγεί τις οικονομίες των χωρών σε μακροχρόνια ύφεση με όλα τα οδυνηρά επακόλουθα, ή θα βάλει μπροστά την εκδοτική μηχανή του ευρώ; Αν συνεχίσει στην πολιτική Μέρκελ-Σαρκοζί, είναι σχεδόν βέβαιο πως μεγάλες χώρες του νότου θα οδηγηθούν σε χρεοκοπία και προκειμένου να υπερασπίσουν την πιθανή λιμοκτονία των λαών τους θα επανέλθουν στα εθνικά των νομίσματα. Τότε ίσως οι υπερόπτες Γερμανοί θα καταλάβουν πως η δική τους ανάπτυξη στηρίχτηκε στην κατάργηση των δασμών, την τεχνητή πελατεία μέσω των δανείων και εν τέλει στην φτώχεια των Νοτίων.


    Επομένως η μόνη σώφρων λύση σε ευρωπαϊκό επίπεδο μοιάζει να είναι η εξής, το πολιτικό σύστημα ν’απαλαχθεί από την λαβίδα των χρηματιστών τοκογλύφων και να υπερασπίσει τα συμφέροντα των λαών που μοχθούν και παράγουν τεράστιο πλούτο αλλά, τί ειρωνεία!, δεν μπορούν να καταναλώσουν! Για παράδειγμα, στις αποθήκες και τα ψυγεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχουν σκονόγαλα και κρέατα για 20 χρόνια, οι Ιταλοί του νότου κυκλοφορούν ακόμη με Φιατάκια του 1970 και οι Έλληνες πριν λίγες μέρες κατέθεσαν 400.000 πινακίδες αυτοκινήτων με αλυσιδωτές αντιδράσεις στην οικονομία της χώρας. Να λοιπόν το ζητούμενο αν δεν θέλουμε την Ευρώπη να φτάσει στα «εξ ών συνετέθη». Μεταφορά τεχνολογίας και επενδύσεις στις χώρες του Νότου, εξίσωση μισθών και συντάξεων με αυτών του Βορρά, κεντρικός έλεγχος των τραπεζών και χαμηλότοκος δανεισμός σε παραγωγικούς τομείς σύμφωνους με την γεωμορφία της κάθε χώρας και τέλος μια ισχυρή ομοσπονδιακή κυβέρνηση που θα στηρίζεται στην δημοκρατική έκφραση των πολιτών και θα έχει δικό της στρατό που να εγγυάται τα σύνορα των χωρών της. Φοβούμαι πως όσο μένει η Ε.Ε δορυφόρος των ΗΠΑ, τα προβλήματα θα μεγαλώνουν και η τραπεζοχρηματιστική αρρώστια θα απλώνεται ως νέο «φάντασμα» πάνω από την Ευρώπη, μολύνοντας την πραγματική οικονομία μέχρις σημείου που δείχνει πως έγινε ασυγκράτητη αυτοκτονική προσπάθεια όλων όσων θέλουν να γλυτώσουν από την σχιζοφρένεια.



    Γενάρης 2012, Πεντέλη

     ΓΙΏΡΓΟΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ

     

    ΣΠΙΘΑ ΝΕΑΣ ΠΕΝΤΕΛΗΣ – ΠΕΝΤΕΛΗΣ – ΜΕΛΙΣΣΙΩΝ

    Τηλ επικοινωνίας 210-6138264
    Κινητό 693-6.000.000

    e-mail: radiocom@otenet.gr

    Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2012

    ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ:

    Tα 10 αναπάντητα ερωτήματα ενός καθηγητή του Αριστοτελείου

    Tα 10 αναπάντητα ερωτήματα ενός καθηγητή του Αριστοτελείου


    Tα 10 αναπάντητα ερωτήματα ενός καθηγητή του Αριστοτελείου

    Ερωτήσεις που δεν απαντώνται:
    Έχετε δανείσει 100 ευρώ σε έναν με μισθό 100 ευρώ και 500 ευρώ σε κάποιον με μισθό 1000 ευρώ.
    Ο πρώτος σας χρωστάει το 100% του μισθού του ενώ ο δεύτερος σας χρωστάει το 50% του μισθού του.
    Βάσει ποιάς λογικής θα κυνηγούσατε τον πρώτο που αδυνατεί να πληρώσει το χρέος του και θα αφήνατε τον δεύτερο που ΜΠΟΡΕΙ να πληρώσει; Γιατί προσπαθείτε να πάρετε τα 100 και όχι τα 500;
     
    Αυτό ακριβώς είναι που συμβαίνει με το ΔΝΤ.
    Είδα στο διαδίκτυο τον κατάλογο με τα χρέη όλων των χωρών της γης. 

    Ενδεικτικά...
    -Η Γερμανία με 5 τρις έλλειμμα έχει χρέος στο 155% του ΑΕΠ της.
    -Η Γαλλία πάλι με 5 τρις έχει χρέος στο 188% του ΑΕΠ της.
    -Οι ΗΠΑ με 13 τρις έλλειμμα έχουν χρέος στο 94% του ΑΕΠ τους.
    Οπότε είναι προφανές ότι δεν έχει τόση σημασία το μέγεθος του χρέους όσο το ποσοστό του επί του ακαθαρίστου εθνικού προϊόντος.
    Μετά από μερικές ματιές στον πίνακα προκύπτουν κάποιες απορίες:
     
    Ερώτηση 1. Πως γίνεται και ενώ το Λουξεμβούργο, η Αγγλία, η Ελβετία, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Δανία και η Αυστρία έχουν ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ποσοστό χρέους από εμάς, αυτοί να ΜΗΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ σώσιμο, αλλά αντίθετα έρχονται να σώσουν εμάς;
     
    Ερώτηση 2. Πως γίνεται το Αφγανιστάν με περίπου μισόν αιώνα συνεχείς πολέμους να έχει μόνο 23% του ΑΕΠ του χρέος, την στιγμή που ξέρουμε ότι ένας πόλεμος μερικών ημερών μπορεί να " ξετινάξει" μία χώρα;
     
    Ερώτηση 3. Πως γίνεται να χρωστάνε 29% το Κουβέιτ, 54% το Μπαχρέιν και τα Αραβικά εμιράτα 56% την στιγμή που είναι παγκόσμιοι προμηθευτές πετρελαίου;
     
    Ερώτηση 4. Πως γίνεται στην Ελβετία με 271% χρέος, μία απλή καθαρίστρια σε νοσοκομείο (περίπου το 2000) να πληρώνεται με 2000 ευρώ μισθό όσα έπαιρνε την ίδια στιγμή (στα βρώμικα καρβουνο-εργοστάσια της ΔΕΗ) ένας «υψηλόμισθος» τεχνικός, ανώτερης στάθμης εκπαίδευσης, ενταγμένος στα υπερ-βαρέα/ανθυγιεινά με 25 χρόνια προϋπηρεσία;
      

    Ερώτηση 5.
     Πως γίνεται η Νορβηγία με 143% χρέος να μην έχει πρόβλημα και να μην χρειάζεται σώσιμο ή περικοπές;
    Ένα πραγματικό παράδειγμα από εκεί: Γνωστός μου μετακόμισε στην Νορβηγία πριν δύο χρόνια. Προσέξτε τώρα τι «έπαθε» εκεί:
    α) Έπιασε δουλειά σε κουζίνα εστιατορίου σαν ανειδίκευτος και έπαιρνε 2.500 ευρώ τον μήνα μισθό!
    β) Μετά τρεις μήνες στην δουλειά δήλωσε ότι ήταν «ψυχικά κουρασμένος» και του έδωσαν αμέσως άδεια 15 ημερών!
    γ) Με τις επιστροφές φόρων (κάτι σαν το δικό μας δώρο) πήγε μαζί με την γυναίκα του στο Θιβέτ διακοπές.
    δ) Τώρα είναι άνεργος (με την δικαιολογία ότι ΔΕΝ ΤΟΥ ΑΡΕΣΕ εκεί που δούλευε!) και για δύο χρόνια παίρνει 1700 ευρώ τον μήνα!
     
    Ερώτηση 6. Γιατί οι παγκόσμιοι δανειστές δεν ανησυχούν μήπως χάσουν τα 13, 5 τρις που χρωστάνε οι ΗΠΑ, τα 2 τρις που χρωστάει το Λουξεμβούργο, τα 9 τρις που χρωστάει η Αγγλία (κλπ, κλπ) αλλά ανησυχούν για τα 500 δις που χρωστάμε εμείς;
     
    Ερώτηση 7. Πως γίνεται και ολόκληρος ο πληθυσμός της γης χρωστάει το 98% των χρημάτων του;
     
    Ερώτηση 8. Ποιοι έχουν τόσα πολλά ώστε να «αντέχουν» να δανείσουν τόσο πολύ χρήμα;
     
    Ερώτηση 9. Πού τα βρήκαν τόσα χρήματα;
     
    Ερώτηση 10. Γιατί τα χρήματά τους δεν συμμετέχουν στο ΑΕΠ της χώρας τους;
     
    Τελικά μήπως τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι η παγκόσμια οικονομία δεν είναι παρά μία τεράστια φούσκα,ενώ το χρήμα είναι ψεύτικο, τυπωμένο στα άδυτα των πολυεθνικών τραπεζών μόνο και μόνο για να επιτευχθεί ένας παγκόσμιος έλεγχος ; 
     
    Prof. Konstantinos Tokmakidis
    Aristotle University of Thessaloniki 
    Greece 

    Τρίτη 10 Ιανουαρίου 2012


    ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ  Hμερομηνία :  29-10-11             Eκτύπωση |   e-mail
    Το θεμελιώδες έλλειμμα της οικονομίας

    Του Πασχου Μανδραβελη

    Αν φέτος όλα τα πράγματα πάνε καλά, η Ελλάδα θα έχει έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών περί τα 20 δισ. ευρώ. Αυτό σε απλά ελληνικά σημαίνει ότι, αφού καταναλώσουμε τη δική μας παραγωγή, φάμε τα λεφτά των εξαγωγών, ξοδέψουμε ό,τι άφησαν οι τουρίστες, όσα έφερε η ναυτιλία, όσα εμβάσματα έστειλαν οι Ελληνες του εξωτερικού, όσες επιδοτήσεις πήραμε από την Ε.Ε. κ.ά., θα χρειαστούμε άλλα 20 δισ. ευρώ για να διατηρήσουμε το σημερινό επίπεδο διαβίωσης.
    Πού θα βρεθούν αυτά τα λεφτά; Από τον εξωτερικό δανεισμό· κυρίως κρατικό, αλλά και ιδιωτικό. Οπότε έχει εν μέρει δίκιο ο κ. Καρατζαφέρης, ο οποίος διακηρύσσει ότι προτιμά να πεινάσουμε (εμείς, όχι αυτός) για να διατηρήσουμε την κατά τον ίδιο «εθνική ανεξαρτησία». Αν κάνουμε στάση πληρωμών, πρέπει να βρούμε 20 δισ. για να αναπληρώσουμε αυτά που δεν θα μπορούμε να βρούμε από τις αγορές ή τις άλλες χώρες της Ε.Ε. Κι αυτά τα 20 δισ. δεν πάνε μόνο σε αυτοκίνητα και iPad. Xρειάζονται για να αγοράζουμε ένα εκατομμύριο τόνους σιτηρά και 500.000 τόνους καλαμπόκι κατ’ έτος. Ενα δισεκατομμύριο ευρώ δίνουμε για εισαγωγές κρέατος και 13,5 δισ. δώσαμε το 2010 για αγορές πετρελαιοειδών. Ακολουθώντας «φιλολαϊκές» πολιτικές όλα αυτά τα χρόνια και δίνοντας φθηνά το πετρέλαιο θέρμανσης, δημιουργούσαμε αντικίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας (π.χ. μόνωση σπιτιών) ή για υποκατάσταση του πετρελαίου από εναλλακτικές πηγές (γεωθερμία, ήλιος, αέρας).
    Σύμφωνα με την απάντηση που έδωσε στον ευρωβουλευτή του Συνασπισμού κ. Δημήτρη Παπαδημούλη ο τότε επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων κ. Χοακίν Αλμούνια, το 2005 η Ελλάδα κάλυπτε το 57,5% των ενεργειακών της αναγκών από το πετρέλαιο, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στην Ε.Ε. των 27 (που έχει και πολλές βόρειες χώρες) ήταν 36,7%. Και το πιο τραγικό δεν είναι αυτό. Είναι ότι την εποχή των εύκολων, δανεικών και παχέων αγελάδων (2000 - 2005) η Ε.Ε. μείωσε την εξάρτησή της από το πετρέλαιο κατά μία ποσοστιαία μονάδα, ενώ η Ελλάδα την αύξησε ισόποσα!

    Παραγωγή και κατανάλωση
    Το πρόβλημα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών λύνεται με δυόμισι τρόπους. Ο πρώτος είναι να αυξήσουμε την παραγωγή στο επίπεδο της κατανάλωσής μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει κατ’ ανάγκη να παράγουμε ό,τι καταναλώνουμε· η παραγωγή σιταριού, για παράδειγμα, γίνεται πολύ πιο φθηνά στις αχανείς εκτάσεις της Ουκρανίας ή του Καναδά, σε σχέση με τα μικρά χωράφια της Ελλάδος. Σημαίνει όμως ότι πρέπει να παράγουμε άλλα πράγματα, που θα εξάγουμε και με τα λεφτά των εξαγωγών να αγοράζουμε όσα εισάγουμε. Μπορούμε επίσης να υποκαταστήσουμε εισαγωγές· η κατανάλωση π.χ. πετρελαίου μπορεί να μειωθεί δραστικά με μικρές επενδύσεις μόνωσης στις κατοικίες ή τη χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας.
    Σήμερα, όμως, η ελληνική οικονομία είναι προσανατολισμένη στην παραγωγή υπηρεσιών προς αλλήλους. Ακόμη κι αν οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι εκατοντάδες χιλιάδες δικηγόροι, μηχανικοί, διαφημιστές, δημοσιογράφοι, λογιστές, μικρέμποροι κ.λπ. παρήγαν άριστες υπηρεσίες, στο τέλος της ημέρας θα έπρεπε, να φάνε, να ντυθούν, να ζεσταθούν. Αν δεν υπάρχει η παραγωγική βάση της οικονομίας που να στηρίξει τον τομέα των υπηρεσιών, ο τομέας των υπηρεσιών δεν μπορεί να φτιάξει από τον αέρα προϊόντα. Εκτός αν αυτός είναι εξωστρεφής, φέρνει δηλαδή λεφτά απ’ έξω, όπως είναι στην Ελλάδα ο τουρισμός και η ναυτιλία.
    Δυστυχώς, τα άφθονα δανεικά που εισέρρεαν στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια δημιούργησαν την ψευδαίσθηση ότι ο τομέας των εσωτερικών υπηρεσιών μπορεί να διογκώνεται εσαεί χωρίς να χρειάζεται κανείς να παράγει είτε πραγματικά προϊόντα είτε υπηρεσίες προς εξαγωγή. Η δε στροφή μεγάλου μέρους του παραγωγικού πληθυσμού στον τομέα των εσωστρεφών υπηρεσιών δημιούργησε επιπλέον εμπόδια στην πραγματική παραγωγή.

    Υπηρεσίες και διαφθορά
    Ετσι, για να επιβιώνει και να ακμάζει ο τεράστιος αυτός τομέας των υπηρεσιών έπρεπε να μετέρχεται δύο τρόπους. Ο πρώτος ήταν η διαφθορά και ο δεύτερος η νομοθετημένη απομύζηση εισοδημάτων από τους πολίτες. Ο μικρέμπορος έπρεπε να φοροδιαφύγει («δεν βγαίνει αλλιώς το μαγαζί»), ο γιατρός να συνταγογραφήσει περισσότερο, ο φαρμακοποιός να έχει νομοθετημένο υψηλό ποσοστό κέρδους, ο δικηγόρος να παρίσταται ακόμη κι εκεί όπου δεν χρειάζεται ώστε να εισπράττει το παράβολο, ο μηχανικός να εκδίδει αζημίως και υποχρεωτικώς για τους πολίτες πιστοποιητικά που κανείς δεν κοιτά, δεν ελέγχει και κανείς δεν χρειάζεται κ.ο.κ.
    Με άλλα λόγια, οι Ελληνες πολίτες υποχρεωτικώς χρηματοδοτούσαν αυτή την τεράστια αγορά εσωτερικών υπηρεσιών από την ύπαρξη ενός δαιδαλώδους συστήματος κλειστών επαγγελμάτων.
    Το πρόβλημα όμως ήταν ότι όλα αυτά –διαφθορά, παράβολα, πιστοποιητικά κ.λπ., που χρησίμευαν μόνο για να συντηρούνται οι στρατιές δικηγόρων, φαρμακοποιών, μηχανικών, δημοσιογράφων κ.ά.– ήταν επιπλέον εμπόδια για όσους ήθελαν πραγματικά να παράγουν είτε για την εσωτερική είτε για την εξωτερική αγορά.
    Το αποτέλεσμα ήταν να συρρικνώνεται κι άλλο ο παραγωγικός τομέας, να δημιουργείται ανεργία, η οποία αντιμετωπιζόταν με τη διόγκωση του τομέα των υπηρεσιών· είτε με προσλήψεις στο κράτος είτε με επιπλέον κρατική «προστασία» άλλων κλάδων υπηρεσιών. Το επιπλέον κράτος και η επιπλέον «προστασία» του τομέα των υπηρεσιών δημιουργούσε νέα εμπόδια στην υγιή επιχειρηματικότητα κ.ο.κ. Ο φαύλος κύκλος φρέναρε απότομα, μόλις έκλεισε ο τροφοδότης λογαριασμός του συστήματος, δηλαδή τα δανεικά από τις αγορές. Και σήμερα δανειζόμαστε (ελέω Μνημονίου), αλλά όχι τόσο, όσο τουλάχιστον χρειάζεται για να αναπαραχθεί και να διογκωθεί το μοντέλο.
    Ετσι τώρα η ελληνική οικονομία έχει μπει στο ήμισυ τής κατά Σουμπέτερ δημιουργικής καταστροφής. Επειδή λείπει η άπλετη ρευστότητα που προσέφεραν τα δανεικά, τα μικρομάγαζα κλείνουν. Ολος ο τομέας αυτών των εξωτικών υπηρεσιών ξεφουσκώνει (αυτή η χώρα έχει 26 καταγεγραμμένες εταιρείες δημοσκοπήσεων!) και απομένει το δεύτερο κομμάτι, να γίνει δηλαδή αυτή η καταστροφή δημιουργική. Εδώ όμως μπαίνει η εγκληματική ολιγωρία της κυβέρνησης, η οποία αντί να απελευθερώσει την οικονομία, όλη μέρα κοσκινίζει. Ετσι, η χώρα ζει την αναγκαία καταστροφή ολόκληρων κλάδων, αλλά δεν έχει την ελευθερία ανάταξής της. Κι αυτό, επειδή διάφοροι συνδικαλιστές εκβιάζουν και έμφοβοι υπουργοί υποκύπτουν.

    Υποτίμηση: εντός, εκτός και επί τα αυτά
    Ο δεύτερος τρόπος εξισορρόπησης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι αυτός που ζούμε τώρα. Είναι η μείωση της κατανάλωσης στο επίπεδο της παραγωγής μας. Το έλλειμμα των 20 δισ. αναγκαστικά θα μηδενιστεί. Είτε σε μία μέρα διά της χρεοκοπίας είτε σταδιακά με τη μείωση των δανεικών. Οχι μόνο των κρατικών, αλλά και των ιδιωτικών. Ηδη πολλές ελληνικές εταιρείες έχουν προβλήματα στις εξωτερικές αγορές· οι εγγυητικές επιστολές ελληνικών τραπεζών δεν γίνονται δεκτές και ξένες τράπεζες δεν δανείζουν ελληνικές επιχειρήσεις, επειδή φοβούνται ότι η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει.
    Αυτός είναι ο κατήφορος που ζούμε σήμερα και το πρόβλημα είναι ότι, αντί να φρενάρουμε, τον επιταχύνουμε. Οι συντεχνίες παλεύουν δυναμικά για μεγαλύτερα κομμάτια της συρρικνούμενης πίτας (χαρακτηριστική είναι η απεργία των δικηγόρων για να συντηρήσουν την υποχρεωτική παράστασή τους ακόμη και εκεί όπου δεν χρειάζονται), ενώ πολλάκις ο αγώνας τους επιφέρει σημαντικά πλήγματα στους μόνους τομείς που φέρνουν λεφτά στην οικονομία, δηλαδή στον τουρισμό και στη ναυτιλία. Η Ελλάδα όχι μόνο δεν μπαίνει σε τροχιά αυξημένης παραγωγικότητας, αλλά οι καθημερινές διαμαρτυρίες ροκανίζουν την όποια εξωστρέφεια της οικονομίας.
    Τέλος, ο μισός τρόπος που προαναφέραμε για την εξισορρόπηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι αυτός που συνήθως κάνουν όλες οι χώρες. Καταλήγουν κάπου στο ενδιάμεσο της διαφοράς· υφίστανται κάποια αναγκαστική μείωση της κατανάλωσης, αλλά το στοίχημά τους είναι να καλύψουν όσο μεγαλύτερη διαφορά μπορούν διά της αυξημένης παραγωγής. Σ’ αυτό συμβάλλουν όλοι. Η κυβέρνηση απελευθερώνοντας την οικονομία, η αντιπολίτευση στηρίζοντας (και ουχί χαιρετώντας τους διάφορους Θύμιους), οι εργαζόμενοι υπογράφοντας νέα κοινωνικά συμβόλαια για την επόμενη μέρα της οικονομικής ανάκαμψης κ.λπ. Στην Ελλάδα, όχι μόνο δεν ανεβάζουμε την παραγωγή για να συναντήσει όσο πιο ψηλά γίνεται την κατιούσα κατανάλωση, αλλά κάνουμε ό,τι μπορούμε για να παράγουμε λιγότερο, με δευτερογενή συνέπεια η κατανάλωση να συναντήσει την παραγωγή ακόμη πιο χαμηλά από τα σημερινά επίπεδα.
    Παλιότερα υπήρχε κι ένας τρίτος δρόμος για να διορθωθούν τα χάλια στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Η υποτίμηση του νομίσματος. Αυτό μείωνε αφανώς την κατανάλωση. Μπορεί όλοι να έπαιρναν ακέραιους τους ονομαστικούς μισθούς, μόνο που αυτοί οι μισθοί αγόραζαν λιγότερα προϊόντα. Οχι μόνο τα εισαγόμενα, αλλά και τα εγχώρια που χρειάζονταν για την παραγωγή τους εισαγόμενες πρώτες ύλες (π.χ. πετρέλαιο). Οι διάφοροι όψιμοι φίλοι της δραχμής (κυρίως αυτοί που έχουν τα λεφτά τους στο εξωτερικό και περιμένουν μια εθνική καταστροφή για να αγοράσουν φθηνά) αποκρύπτουν ότι τα συναλλαγματικά παιγνίδια βοηθούν βραχυπρόθεσμα την οικονομία αλλά χαντακώνουν μακροπρόθεσμα τους εργαζόμενους.
    Ο προσφιλής σε όλους Πολ Κρούγκμαν έγραφε στις 5 Μαΐου 2010: «Ακόμη και με αναδιάρθρωση του χρέους, η Ελλάδα θα έχει μεγάλο πρόβλημα, αναγκασμένη να εφαρμόσει έντονη λιτότητα –προκαλώντας βαθιά ύφεση– μόνο και μόνο για να μειώσει το πρωτογενές έλλειμμα, χωρίς τους τόκους. Το μοναδικό πράγμα που θα περιόριζε την ανάγκη για λιτότητα, ο μόνος δρόμος για την ανάπτυξη είναι περισσότερες εξαγωγές, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν στην Ελλάδα πέσουν δραματικά τα κόστη και οι τιμές σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη». Αυτό λέγεται εσωτερική υποτίμηση και αν, όπως προέβλεψε ο Κρούγκμαν, αποτύχει κι αυτή, τότε δεν απομένει παρά η κανονική υποτίμηση, αλλά εκτός ευρώ.